مخترع و فیزیکدان افغان از ولایت دایکندی برنده جایزه «مبتکر سال ۲۰۲۴» بریتانیا شد

توضیح تصویر،شکردخت جعفری از ولایت دایکندی در مرکز افغانستان توانست که جایزه «مبتکر سال ۲۰۲۴» (دینامک اوارد) بریتانیا را بدست آورد

او در گفتگو با بی‌بی‌سی هدف از برگزاری این جشنواره را تشویق زنان در بخش فناوری، بازرگانی و علوم عنوان کرد، و گفت هدف تقدیر از کسانی است که کار قابل توجه در این زمینه‌ها کرده باشند.

او گفت که گروه رسانه‌ای «پلاتنیوم» امسال در بخش مرکزی و جنوب غربی بریتانیا این برنامه را برگزار کرده بود که از طرف مرکز فناوری دانشگاه ساری در بریتانیا او نامزد جایزه مبتکر سال و در نهایت برنده آن شد.

خانم جعفری گفت که امیدوار است برنده شدن او، تشویقی باشد برای زنان و دختران افغان که تحت حاکمیت طالبان شرایط سختی را سپری می‌کنند و همچنین امیدوار است که شرکتش به نام تروانویو(TRUEinvivo) بتواند برای تولید انبوه دستگاه پرتو درمانی اختراع شده‌اش، سرمایه گذاری پیدا کند.

خانم جعفری در سال ۱۳۹۸ توانست که دستگاه «دوزسنج» ثبت تششعات پرتو درمانی سرطان را در بریتانیا ثبت کند. او که خودش تجربه مبارزه با سرطان دارد و پدرش در اثر این بیماری جان داده است،‌ امیدوار است که اختراعش روزی به صورت گسترده برای درمان بیماران سرطانی در سراسر جهان استفاده شود.

گروهی خبر هفته نامه ای ندای غزنه

منبع: بی بی سی

ادامه نوشته

د ولسمشر وروستي ٢٤ ساعته (سردار محمد داوود خان، ملت شهید )

داود جنبش

لندن

             وايگل د خپل نيکه ولسمشر محمد داود په غېږ کې

د افغانستان په تاريخ کې د کړکېچ شېبې لږې نه دي، خو د اويايمو کلونو د پاى بحران يې د اوسمهالي تاريخ تر ټولو بوږنوونکې بېلگه بلل کېږي.

په تېرو دېرشو کلو کې هغه عوامل په پراخ ډول څېړل شوي چې د افغانستان لومړنى جمهوريت يې تر لنډ ژوندانه وروسته ونړاوه. د مشرانو غفلت، د کيڼ لاسو گوندونو بې کنټروله آزادي، د دفاع وزارت په مشرتابه کې مرگوني کمزوري او د کاري استخباراتو نشتوالى ددغه لړ څو بېلگې جوړوي.

خو په دې ټول بهير کې د ولسمشر محمد داود ځاى چېرته دى؟ هغه مهال چې مرگ يې په څو قدمۍ کې و، څه احساس يې درلود؟ آيا د ځان او خپل نظام د ژغورنې ټولې لارې پرې تړل شوې وې؟ او آيا خپل ټول امکانات يې وکارول؟

هڅه کوو دېرش کاله وروسته يو ځل بيا د ولسمشر محمد داود د ژوندانه پر آخري گامونو تېر شو او د وروستيو شېبو په روحي حالت يې ځان وپوهوو.

ددې موخې لپاره مو د هغه د کورنۍ له پاتو غړو، نژدې ملگرو، د کابينې له غړو، د جمهوري گارډ له افسرانو ، د کور له کارکوونکو او دغه راز له يو شمېر کودتايي افسرانو او مشرانو سره مرکې کړي او دا انځور مو چمتو کړى دى.

دا ليکنه د کرونولوژيکو ياددښتونو بڼه لري چې د ١٣٥٧ کال د ثور له اوومې نه د اتمې تر سهار پورې د شاوخوا څلرويشتو ساعتونو د پېښو يو لنډيز جوړوي. هغو کسانو ته چې موږ ورسره خبرې کړي، بې له شکه گرانه وه چې دومره کلونه وروسته هره شېبه په دقيق ډول راپه زړه کړي. خو بيا هم هڅه شوې چې کښل شوى انځور له اصلي حالت سره تر ډېره نژدې وي.

وروستۍ صحنه

د ثور اوومه، د سهار اووه بجې:

ولسمشر د کور په دويم پوړ کې له خپلې کوټې لاندې راغى او سالون ته ننه وت. د چا راتگ ته سترگې په لاره دى. درې ساعته کېږي چې له خوبه جگ شوى دى.

د سهار اووه بجې او لس دقيقې:

اماني لېسې ته مخامخ د ولسمشر د کور په وره کې يو حکومتي موټر په بيړه راتاو شو او ودرېد. يو څلوېښت کلن سړى ترې راکوز شو او وره ته ورغى.

د سهار اووه بجې او پنځلس دقيقې:

ساتونکو مېلمه وپېژانده او تر لږ ځنډ وروسته يې دننه ورپرېښود. دا د کورنيو چارو وزير عبدالقدير دى. ولسمشر او وزير دواړه يوه مېز ته کېناستل. وزير غږېږي او ولسمشر غوږ نيولى دى.

اصلي خبره د خلک ديموکراتيک گوند د مشرانو نيول دي چې تېره اوونۍ يې په کابل کې د حکومت خلاف ستره مظاهره کړې وه. غونډه اوږده نه ده.

             

            د کورنيو چارو وزير عبدالقدير د ثور پر اوومه سهار وختي ولسمشر ته د امنيتي حالت رپوټ ورکړى و. يوه ورځ وروسته نوموړى په ټپي حالت کې کودتايي افسرانو ته په لاس ورغى او د هماغې ورځې په ماښام په "روغتون" کې مړ شو

د سهار اووه بجې او دېرش دقيقې:

وزير د لنډ رپوټ تر اورولو وروسته په بيړه ووت او د خپل موټر پر لور ولاړ.

د سهار اته بجې او پنځلس دقيقې:

ولسمشر د چايو غوښتنه وکړه. څه وچه ډوډۍ، لږ کوچ او مربا وروړل شول. سبانارى يې وکړ او کار ته د تلو چمتووالى کوي.

د سهار نهه بجې او لس دقيقې:

ولسمشر نن آبي درېشي اغوستې او همېشنى بکس يې په لاس کې دى. د ارگ لورته د کور له کوچنۍ دروازې ووت او د گارډ قوماندان او ياور يې هرکلى وکړ.

خبرې يې ونه کړې او موټر ته وخوت. هوا نن سړه ده او ولسمشر د وروستيو ورځو پر خلاف د کار ځاى ته پلى ولا نه ړ. ښايي بيړه يې درلوده او غوښتل يې تر گلخانې ماڼۍ شاوخوا يو کيلومتر لاره ژر ووهل شي.

د سهار نهه بجې او دېرش دقيقې:

ولسمشر د ماڼۍ په لومړي پوړ کې د کابينې د غونډو تالار ته ننه وت او پر خپلې څوکۍ کېناست. وزيران لا مخکې د مېز تر شا ټول شوي دي. خو دوه وزيران نه دي راغلي: د فوايد عامې وزير غوث الدين فايق پکتيا ته تللى او د دفاع وزير ډگرجنرال غلام حيدر رسولي په پوځي قطعاتو کې د ښاديو په سمبالولو بوخت دى. مېله د خلقي او پرچمي مشرانو د نيولو په وياړ جوړه شوې ده.

د کابينې غونډې معمولا" پر سه شنبو جوړېږي، خو وړمه ورځ ټول مسايل ونه څېړل شول او د پنجشنبې ورځې ته چې نن ده وځنډول شول. اصلي موضوع د کار او کارگر قانون دى چې خبرې پرې کېږي.

 د کابينې غونډې هره سه شنبه د ارگ په گلخانې ماڼۍ کې جوړېدې. خو د پنجشنبې په هغه ورځ چې کودتا پيل شوه، وزيران د فوق العاده غونډې لپاره راټول شوي وو

لومړى د کورنيو چارو وزير عبدالقدير ته وار ورکړ شو چې د حکومتي ضد مظاهرو په تړاو د نيول شويو کسانو (خلقي او پرچمي مشرانو) د نيونې او په ښار کې د امنيتي حالت په اړه معلومات ورکړي. هغه وويل چې ډېرئ تورن نيول شوي او د کابل ولايت په يوه خونه کې ساتل کېږي.

د سهار لس بجې:

د کار او کارگر پر نوي قانون بحث پيل شو. خبره پر دې ده چې "کارگر په کومو شرايطو کې د اعتصاب حق لري". وزيران خپل نظرونه وايي.

د سهار لس بجې او دېرش دقيقې:

د دود خلاف د جمهوري گارډ قوماندان جگړن صاحبجان په بېړه غونډې ته ننه وت او د ولسمشر په غوږ کې يې يو څه وويل. جگړن بېرته ووت. غونډه ادامه لري.

(وروسته څرگنده شوه چې ولسمشر ته له څرخي پله نه د څو ټانکونو د راوتلو خبر ورکړ شوى و. ولسمشر لارښوونه کړې وه چې معلومات دې وشي چې ټانکونه چا راغوښتي دي، ځکه چې ده پخپله دغسې امر ندى کړى).

د سهار لس بجې او پنځه څلوېښت دقيقې:

بيا هم د معمول خلاف د گارډ دوه نور افسران په بيړه د ولسمشر خواته ورغلل او يو څه يې ورته وويل.

(وروسته ښکاره شوه چې افسرانو ولسمشر ته خبر ورکړى و چې ټانکونه بې له دې چې لارښوونو ته ځواب ووايي په بيړه د ښار لورته پر مخ ځي).

ولسمشر له ځايه پورته شو او د ماڼۍ په دويم پوړ کې خپل دفتر ته وخوت. د کابينې غونډه د ولسمشر په انتظار وځنډېده.

د سهار يووولس بجې او پنځه څلوېښت دقيقې:

دوه ټانکونه د راډيو افغانستان مخې ته رسېدلي او عسکرو يې د خپرونو ولکه تر گوتو کړې ده. لږ وروسته د خلق او پرچم نيول شوي مشران په زرهپوشونو کې راډيو ته راغلل او دننه ودانۍ ته ننه وتل.

د غرمې دولس بجې:

وزيرانو ارگ ته نژدې د چاودنې يو دروند غږ واورېده. پر غونډه چې مشري يې اوس د بهرنيو چارو وزارت مرستيال او د وزيرانو شورا منشي وحيد عبدالله کوي، اندېښنې سيورى غوړولى دى.

وحيد عبدالله وزيران له حالاتو خبر کړل چې له څرخي پله نه څو ټانکونه په خپل سر راوتلي او ښار ته رارسېدلي دي.

د غرمې دولس بجې او پنځلس دقيقې:

د راډيو رييس ارگ ته ټېلېفون وکړ او د لارښوونې غوښتنه يې وکړه چې څه وکړي. ورته وويل شول چې په يکه توت کې د راډيو پر خپروونکو دستگاوو برېښنا پرې کړي.

د غرمې دولس بجې او دېرش دقيقې:

ولسمشر غونډې ته راستون نه شو. د وزيرانو غونډه په خپل سر وځنډېده، د کابينې غړي په دهليزو او خونې کې ډلې ډلې شول او پر دې چې څه روان دي، ورو ورو خپلمنځي خبرې پيل شوې.

د ماسپښين يوه بجه:

وزيرانو ته د ډوډۍ د راوړو وخت دى. خو هېڅوک د ډوډۍ په فکر کې نه دي او خواړه هم نشته. حالات شېبه په شېبه کړکېچن کېږي. د څښاک لپاره هم څه نشته.

           

            سردار عمر د داود خان مشر زوى د هغه د کورنۍ لومړنى کس و چې د ثور پر هماغه اوومه ووژل شو

د ارگ په خوا کې سختې ډزې روانې دي. د گارډ افسران او سرتېري پر بريد کوونکو متقابل گوزارونه کوي. د بريد کوونکو څو ټانکونه وسول او ځينې کسان يې ژوندي ونيول شول او دننه ارگ ته يوړل شول.

د ماسپښين يوه بجه او لس دقيقې:

د بريد کوونکو يو مشر او د څرخي پله د څلورمې زغره والې لوا کنډکمشر اسلم وطنجار په بيړه خپل ټانک له ارگ نه راډيو ته په څټ کوي او خپلو مشرانو ته د حالاتو د ويجاړۍ خبر ورکوي.

هغه وايي: گارډ زموږ څو ټانکونه وويشتل، ملگري مو ووژل شول او که الوتکې هم د داودخان په پلوۍ راوالوزي نو بيا ورته درېدل ناشوني دي.

د ماسپښين يوه نيمه بجه:

داود خان غوښتنه کوي چې د هغه د کورنۍ ټول غړي د زامنو، لوڼو لمسيانو او د ده د ورور محمد نعيم د کورنۍ د غړو په گډون گلخانې ته راوستل شي.

د ماسپښين دوه بجې:

ولسمشر هڅه کوي چې د کابل له نورو قطعاتو نه مرسته وغواړي. د دفتر ټېلېفونونه هم پرله پسې زنگونه وهي. ولسمشر پخپله هغوى ته ځواب وايي او لارښوونې ورکوي.

د ماسپښين درې بجې:

په پښتونستان واټ کې د مخابراتو مرکز له ارگ سره غږېږي او په شاوخوا کې د سختو ډزو خبر ورکوي. خبرې لا روانې دي چې بريد کوونکي د مخابراتو د مرکز دروازه الوزوي او دننه ورځي. له ارگ سره د مخابراتو مرکز رابطه پرې کېږي.

د ماسپښين درې بجې او لس دقيقې:

شل زرهپوش گاډي په يوه کتار د راډيو پر خوا ورځي. په راډيو کې ځاى پرځاى شويو کودتايي افسرانو ته پته لگېږي، چې دا د داودخان پلويان دي. له دې امله چې له دومره ډېر ځواک سره مقاله گرانه ده، کودتايي افسران هغوى ته وايي چې موږ هم د داود خان پلويان يو. نور مخته مه راځئ، وسايط مو همدغلته ودروئ او تاسې راکښته شئ.

تر دې وروسته هغوى نيسي او په دې ډول کودتا ته لومړنى لوى خطر لېرې کېږي.

د مازيگر څلور بجې او دېرش دقيقې:

راډيو افغانستان د بريد کوونکو افسرانو لومړنۍ اعلاميه خپروي چې په کې د داود خان د رژيم د ړنگېدو خبر ورکړ شوى او له ټولو پوځي قطعاتو نه غوښتنه شوې چې له ځايه ونه خوځېږي.

د مازيگر پنځه بجې او پنځلس دقيقې:

ولسمشر د گلخانې له دويم پوړ نه لاندې راکوز شو چې خپل وزيران وگوري. وزيران پرې راټول شول. ولسمشر هغوى ته گوري او نرۍ موسکا يې پر شونډو ده. وزيران غلي دي.

ولسمشر وايي هېڅ تصور يې نه کاوه چې داسې يو حالت به راځي، اوس چې څه وشول نو پړه يې پر خپله غاړه اخلي.

د مازيگر پنځه بجې او پنځوس دقيقې:

داود خان هماغسې له خپلو وزيرانو سره په خبرو بوخت دى. د پخلنځي يو کارکوونکى له يوه لوښي سره چې په ډوډۍ کې نغښتي څو ټوټې پنير (ساندويچ) ورسره دي، د داود خان لور ته ورځي.

ولسمشر يوه ټوته واخيسته او له وزيرانو يې وغوښتل چې دوى يې هم واخلي.

د مازيگر شپږ بجې:

مرستيال ولسمشر سيد عبدالاله يوه کوچنۍ راډيو په لاس کې نيولې ده. وياند د کودتا اعلاميه خپروي. ټول ورته غوږ شول. ولسمشر دواړه هغه افسران چې د اعلاميو متنونه يې په پښتو او دري لوستل وپېژندل.

يو جگړن اسلم وطنجار او بل د هوايي قواوو درستيزوال ډگروال عبدالقادر و. سيدعبدالاله په سپکاوي سره وايي: "ته اوس دې وطنجار ته وگوره!"

      

            مرستيال ولسمشر سيدعبدالاله له ځانه سره کوچنۍ راډيو درلوده چې ولسمشر او وزيرانو پر هغې د کودتا اعلان واورېد. عبدالاله تر وروستۍ شېبې د ولسمشر ترڅنگ پاتې شو او له هغه سره يو ځاى ووژل شو.

د ماخوستن اته بجې او پنځه څلوېښت دقيقې:

لاسي راډيو بيا هم چالان او د بي بي سي راډيو پر څپو ولاړه ده. لومړى خبر يې دادى چې په افغانستان کې پوځي کودتا شوې، خو د ولسمشر محمد داود او د حکومت برخليک لا روښانه نه دى. يوه وزير چې له نورو لږ لېرې دى او د راډيو غږ سم نه اوري، له ولسمشر نه پوښتي چې: "بي بي سي څه وويل؟". هغه وايي:" هېڅ، کومه نوې خبره يې نه درلوده."

د ماخوستن نهه بجې:

له ارگ نه راډيو ته زنگ وهل کيږي چې د حالاتو جاج واخلي. له هغې خوانه يو ناآشنا کس وايي چې حالات سم دي او تاسې اندېښنه مه کوئ. خو ارگ ته پته لگېږي چې نور نو له پخوانيو مامورينو څخه په راډيو کې څوک نه دي پاتې.

د ماخوستن نهه بجې او دېرش دقيقې:

د کورنيو چارو وزير عبدالقدير ولسمشر او وزيرانو ته د حالاتو لنډ رپوټ ورکوي. وايي چې د قرغې فرقه هم له لاسه وتلې، په ريشخورو کې اوومه فرقه هم بحراني ده او د حکومت پلوي مشران د کودتا پلويانو وژلي دي.

په پښتونستان واټ، ددفاع وزارت په شاوخوا، د ارگ ختيځو او شمالي برخو ته بريد کوونکي رسېدلي او درندې ډزې کوي.

د ماخوستن نهه بجې او څلوېښت دقيقې:

وحيد عبدالله ولسمشر ته وړانديز کوي چې پلازمېنه په موقت ډول کندهار ته ولېږدوي او پخپله ژر د بهرنيو چارو وزارت له لارې د هغه ښار پر لور حرکت وکړي.

داود خان او مشر زوى يې عمر مخالفت کوي، په داسې حال کې چې ورور يې سردار محمد نعيم وايي چې دا کار بايد لا دمخه شوى واى.

پرهمدې مهال يو موټر د گلخانې وره ته رارسېږي چې ولسمشر د کندهار پر لور بوځي. ولسمشر راوځي او چې څنگه غواړي موټر ته پورته شي، د ارگ له مخامخ جومات نه پرې يو ډز کېږي. بيا بل ډز کېږي. داود خان په بيړه بېرته گلخانې ته ننه وځي او په دې ډول له ارگ نه د وتلو فکر په بشپړ ډول له سر نه وباسي.

                    د بهرنيو چارو مرستيال وزير وحيد عبدالله لومړى کس و چې د ثور پر اوومه يې له ولسمشر نه وغوښتل چې پلازمېنه په موقت ډول کندهار ته ولېږدوي. پخپله دى د ثور پر اتمه ژوندى کودتايي افسرانو ونيوه او په هماغه لومړيو ورځو کې يې په پټه اعدام کړ

د ماخوستن لس بجې او لس دقيقې:

په ارگ کې دننه حالات په چټکۍ خرابېږي. د کودتا مشران په جمهوري گارډ کې له خپلو پلويانو نه چې شمېر يې له لسو تر دېرشو رسېږي، غوښتنه کوي چې پر ارگ فشار ډېر کړي.

د گلخانې له مخامخ جومات نه پر ماڼۍ پرله پسې ډزې وشوې. د دهليز قنديل ولگېده او تپه تياره شوه. د گلخانې د لويې دروازې پهره دار ولگېده او مړ شو. ډزو پنځه دقيقې دوام وکړ او بيا ودرېدې.

د ماخوستن لس بجې او پنځلس دقيقې:

په گلخانه کې خورا ډېر کسان ټپيان شوي او چېغې وهي. تياره ده څوک نه معلومېږي. چې رڼا ته راوڅکول شول نو ولسمشر وليدل چې مشر زوى يې عمر مړ دى.

هاخوا يې بل زوى خالد په خورا سخت ټپي حالت کې په وينو کې پروت دى. لور يې زرلښته هم لگېدلې خو حالت يې ظاهرا" تر خالد ښه دى. ورور يې نعيم خان هم په پښه لگېدلى او د کورنيو چارو د وزير عبدالقدير له لاس نه وينې بهيږي.

عبدالقدير په ټپي حالت کې هم هڅه کوي له کړکۍ نه د جومات تر څنگ پټ شوي بريد کوونکي پر خپلې کوچنۍ ماشينگڼې وولي. د ولسمشر بل زوى خالد هم ساه ورکړه. لور يې زرلښته هم مړه شوه. له بهر نه لا ډزې روانې دي. ولسمشر پر څوکۍ ناست دى، د بچيانومړوته گوري خو ژاړي نه.

په سر کې يې څه ورگرځي؟ هېڅوک نه پوهېږي. سترگې يې پر يوه ټکي خښې کړي او غلى دى. وزيران هم زړه نه کوي چې خبرې ورسره وکړي. په گلخانه کې د کوچنيانو بغارو دهليزونه پر سر اخيستي دي.

د شپې يوولس بجې:

د خلک ديموکراتيک گوند مشر نور محمد تره کى هم د راډيو په يوه خونه کې پر کوچ غزېدلى او سوچ وهي. يو جگپوړى ملگرى يې څنگ ته په چيغو چيغو ژاړي. تره کى ترې پوښتنه کوي چې ولې؟ وارخطا يې؟ هغه وايي چې "نه، له خوښۍ نه ژاړي".

د دوى خبرې لا نه دي بشپړې شوي چې يو افسر په بيړه ورننه وځي او وايي چې د څرخي پله له پنځلسمې لوا نه څو ټانکونه د ښار پر خوا خوځېږي او وېره داده چې د داودخان پلويان به وي.

تره کى او مرسيتال يې ببرک کارمل په بيړه پورته شول او د څو افسرانو په بدرگه له راډيو نه ووتل چې له احتمالي بريد نه ځانونه خوندي کړي. د گوند يو بل جگپوړى غړى حفيظ الله امين له اسلم وطنجار سره په راډيو کې پاتې کېږي او نور مشران يې په خواجه رواش کې پوځي هوايي ډگر ته ځي چې بشپړ د هغوى د پلويانو په ولکه کې دى.

د شپې يوولس بجې او پنځلس دقيقې:

له بگرام نه بم غورځوونکې الوتکې پاڅېدې چې ښار ته راروان ټانکونه له هوانه بمباري کړي. خو په مخابره کې سره پوهېږي چې دغه ټانکونه هم د کودتا ملگري دي او ځکه يې له ويشتلو نه ډډه کېږي.

د شپې دولس بجې:

د مرکز په ټولو پوځي چوڼيو کې ولکه د کودتا پلويانو تر لاسه کړې او په ولايتونوکې هم د ننگرهار د فرقې د خوځېدو هڅه شنډه شوې ده. د خلک ديموکراتيک گوند مشران اوس ډاډه شوي چې پر حکومتي ځواکونو يې برى موندلى دى.

يوازې جمهوري گارډ مقاومت کوي. خو د گارډ له ١٦٠٠ افسرانو او سرتېرو نه هم ډېر لگېدلي او له پاتو سره يې مهمات په خلاصېدو دي.

د ثور اتمه، د شپې يوه بجه – يوه بجه او شل دقيقې:

د گارډ قوماندان جگړن صاحبجان پوځي کالي وايستل او په ملکي درېشۍ کې گلخانې ته ورغى. ولسمشر ته يې خبر ورکړ اوس چې په گارډ کې دننه خيانت پيل شوى، نور يې نو څه له لاسه پوره نه دي.

ولسمشر ورته وويل چې تمانچه دې ورکړي او پخپله دې د ځان د ژغورلو په هڅه کې شي. صاحب جان وزيرانو ته لاس ورکړ او ولاړ. د گلخانې په لوى وره کې نور څوک پهره نه کوي او ساتونکي هم هرڅوک په خپله مخه تللي دي.

 

د جمهوري گارډ قوماندان جگړن صاحبجان (کېڼې خواته) او د ولسمشر ياور تورن عبدالمجيد باز د سردار محمد داود په غوښتنه خپلې تمانچې هغه ته وسپارلې او له ارگ نه ووتل. جگړن صاحبجان دثور په هماغه اتمه د کودتاچيانو په لاس ورغى او ځاى پر ځاى ووژل شو. ياور عبدالمجيد وروسته ونيول شو او له خپلو دوو وروڼو او پلار سره يوځاى په جوزا (غبرگولي) کې په پټه اعدام شو.

د ثور اتمه، د شپې دوه بجې او دېرش دقيقې – درې بجې:

وزيران يا د گلخانې په دهلېزونو کې گرځي او يا يې د خونې په کوم گوټ کې څنگ وهلى دى. ولسمشر له خپلو پاتو بچپانو سره د لانديني پوړ په خونه کې ناست دى او وزيران نه ورځي.

د جمهوري گارډ پاتې قطعات په خپل نوښت د راډيو افغانستان ودانۍ چې د ارگ له شمال ختيځو څنډو شاوخو يو کيلومتر واټن لري، په درنو ماشينگڼو وويشته او ښيښې يې ورماتې کړې. حفيظ الله امين په هوايي ډگر کې ډگروال عبدالقادر ته وويل چې له بگرام نه الوتکو ته د ارگ د ويشتلو امر وکړي.

ارگ تر هوايي بريد لاندې راغى. د دلکشا ماڼۍ برج ولگېده او نيم ويجاړ شو.په دغو بمباريو سره د ولسمشر د پلويانو دا هيله هم ورژېده چې ښايي له بگرام، کندهار يا شينډنډ نه يې د مرستې لپاره الوتکې راپورته شي.

ټولو ته جوته شوې وه چې ځمکني او هوايي ځواکونه بشپړ کودتاکوونکو ته اوښتي دي. تر هوايي بمباريو وروسته په ارگ کې بشپړه چوپتيا خپره شوه.

د ثور اتمه، د سهار څلور بجې:

د خلک ديموکراتيک گوند پټ شوي مشران بيرته د راډيو افغانستان ودانۍ ته راغلل. د هغوى له راستنېدو سره سم د گارډ پاتې سرتېرو بيا پر راډيو د مشينگڼو بريد وکړ او هلته ناست کسان يې و ترهول.

ددې بمباريو په ځواب کې بيا الوتکې راغلې او ارگ يې وويشته. دا ځل د گلخانې ماڼۍ يو گوټ ولگېده او اور يې واخيست. اوس نو يوازې د سوځېدو غږ و او ډزې بشپړې درېدلې وي.

پر ارگ يوه مرگوني چوپتيا خپره شوې وه. ولسمشر پاتو عسکرو ته وويل چې ده "خپله پرېکړه کړې، تاسې ورشئ او سپينې جنډې پورته کړئ".

د ثور اتمه، د سهار شپږ بجې:

د گارډ پاتې افسران او سرتېري بريد کوونکو ته تسليم شول. دوى يې په داسې حال کې چې لاسونه يې پورته نيولي وو، د پښتونستان څلور لارې ته ورسول.

ولسمشر په راډيو کې کودتايي افسرانو ته خبر واستاوه چې اسلم وطنجار او عبدالقادر د خبرو لپاره ور ولېږي. نورمحد تره کي دا وړانديز رد کړ او د بالاحصار له ٤٤٤ کوماندو قطعې نه يې وغوښتل چې ارگ ته ورشي او داود خان ونيسي.

د ثور اتمه، د سهار شپږ بجې – شپږ بجې او پنځلس دقيقې:

د کوماندو قطعې يو بلوک افسران گلخانې ته راورسېدل. يوه تن يې په وره کې پرله پسې يو جاغور تش کړ. بيا دننه ورغلل.

وزيران په دهلېزونو کې وو. يوه افسر امر وکړ: "څوک چې وسله نه لري دې خوا دې راشي." بې وسلې وزيران د دوى خواته ورغلل او يو يو له گلخانې نه و ايستل شول او څنگ ته د ټېلېفون په خونه کې بنديان شول.

د ماليې وزير او د ولسمشر مرسيتال سيد عبدالاله او د کورنيو چارو وزير عبدالقدير چې دواړو وسلې درلودې له ولسمشر محمد داود سره پاتې شول.

د ثور اتمه، د سهار شپږ نيمې – اووه بجې:

د کوماندو بلوک په ولسمشر پسې ورغى...د تسليمۍ غوښتنه ترې کېږي... انتظار اوږد شو... او د گلخانې د دهليزونو چوپتيا درندو پرله پسې ډزو چې له يوې خونې نه واورېدل شوې، ماته کړه.

د ثور اتمه، د سهار اووه بجې او دېرش دقيقې:

راډيو افغانستان بيړنى خبر لري: "سردار محمد داود... د ليوني مقاومت په نتيجه کې...."

او په دې ډول د څلرويشتو کړکېچنو ساعتونو په پاى کې، د افغانستان د تاريخ يو باب واوښت. پر نوې پاڼه د وينو سور داغ پورې شوى و...

معرفی کتاب: اسرار مرگ داکتر نجیب الله

 معرفی کتاب: اسرار مرگ داکتر نجیب الله

 "رزاق مامون" در نخستين روزهاي اشغال شهر كابل به وسيله طالبان -در پنجم ميزان 1375- جسد دكتر نجيب الله و برادرش شاپور احمدزي در چارراهي آريانا به دار آويخته شد.

در باره مرگ وي حدس وگمان هاي زيادي وجود داشت؛ اما اكنون با انتشار كتاب "رازخوابيده" بوسيله آقاي رزاق مامون اسنادي در اين مورد به نشر رسيده، كه مي تواند پاسخ مستندي به اين مساله بوده باشد.

فرد بارز اين اثر، حاجي محمد غرزي خواخوگي –كه در حال حاضر سمت معاونيت شهرداري كابل را بعهده دارد مي باشد. او كه در آغاز همكار فعال طالبان بود و پس از چندي بوسيله طالبان زنداني مي شود، در تحقيقات خويش اعترافات جالبي دارد، كه درخور مطالعه است. رزاق مامون دوسيه تحقيقات حاجي محمد را بدست آورده، و اسناد مربوط را در كتاب يادشده به نشر سپرده است، برخي اسناد بدين شرح اند:

سوال اول: نخست شهرت مكمل خود را بنويسيد.

جواب:‌ من غرزي خواخوگي فرزند محمدابراهيم خواخوگي اصلاً از كندهار هستم وفعلاً در اسلام آباد به سر مي برم.امضاء

سوال دوم: ازتحصيلات خود بگوئيد واين كه تا كدام درجه و در مدرسه درس خوانده ايد وقبلاً چه كار مي كرديد واكنون چه كاره هستيد؟

جواب: من تا صنف دوازدهم درليسه حبيبيه درس خوانده ام. بعداً در وزارت دفاع به بحيث افسر وظيفه داشتم وفعلاً شما مي دانيد كه معاون اوپراتيفي استخبارات دولت اسلامي وهمچنان مسئول گروپ خاص هستم.

امضاي غرزي.

سوال سوم: درجيب شمايك كارت سرخ است كه مربوط به آي، اس، آي پاكستان است ونام شما در آن نوشته شده، و به شما چه ربطي دارد؟

جواب:‌ اين كارتي است كه درحال حاضر، تمام رؤساي بلند پايه تحريك اسلامي آن را نزد خود دارند. همچنان كليه مقامات تحريك از اين كارت نزد خود ارند.

امضاي غرزي

سوال چهارم: آن عده از افراد تحريك كه درجواب سوال سوم شما تذكر رفت، اگر اين غلط ثابت شود، جرم شما را زيادتر مي كند؟‌

اول اين كه شما حق بازداشت وتحقيق مرا كه يك معاون اوپراتيفي هستم، نداريد. پس كه اين چنين مي گوئيد، به صراحت مي گويم كه اين كارت هم نزد من وهم نزد كليه مقامات تحريك موجود است؛ مانند ملارباني، ملامحمد حسن؛ هم نزد قاري احمدالله، هم نزد ملاجليل وهم ملاغوث وجود دارد.

امضاي غرزي

سوال پنجم: شما مي گوئيد كه ماصلاحيت تحقيق شما را نداريم. اما شخص قاري احمدالله وملارباني، امر گرفتاري شما را داده اند!

جواب:‌ اول بايد شما درمورد من ازملامحمد عمر (اميرالمؤمنين) پرسان كنيد كه من كي هستم واز چه كسي درتحريك رسماً نماينده گي مي كنم. وملارباني وقاري احمدالله حق ندارند امر گرفتاري مرا بدهند.

امضاي غرزي

صفحه دوم:

دولت اسلامي افغانستان

رياست استخبارات

امضاي مستنطق

21بر22/2/1376

سوال ششم: شما از روي كدام صلاحيت، نسبت به مقام شوراي سرپرست وقاري احمد الله مقام بالا داريد؟

جواب:‌ من مغرور نيستم اما به اين علت كه من نماينده رسمي (دصلحي غورزنگ) براي شخص اميرالمؤمنين ملا محمدعمر آخند معرف شده ام.

امضاي غرزي

سوال هفتم: شما به صلاحيت چه كسي معرفي شده ايد ونماينده تحريك همراه شما كي بود؟‌

جواب: من به دستور شخص شهنواز تني (ميوند)، به وسيله استخبارات نظامي حكومت اسلامي پاكستان آي، اس، آي به تحريك طالبان دركندهار معرفي شدم.

امضاي غرزي

سوال هشتم: ازاظهارات شما ثابت مي شود كه (جنبش صلح) با تحريك يكي است. پس وجه مشترك آن ها چه است؟

جواب:‌ بلي، ملاعمر كه رهبر تحريك شد، من وملارباني هر دو نشستيم وپروگرام هاي خود را آماده كرديم وسپس برنامه هاي مشترك نظامي را طرح كرديم.

امضاي غرزي

سوال دهم: آيا اكثريت جنبش شما خلقي ها نيستند وشهنواز تني خلقي با شما نبود؟ حالا چه برنامه مشترك نظامي باتحريك ما داريد؟

جواب:‌ گپ اين است كه اگر چه ما خلقي‌ها هستيم اما بنده گان خدا هستيم و ما انتي سويتيست ها هستيم؛ يعني ضد روسيه ونيروهاي شوروي هستيم. هدف ما هم نابودي روسيه وشوروي بود كه تحريك اسلامي هم همين هدف را دنبال مي كند. كه بايد اخواني ها وتمام آناني كه اعضاي «خاد» بودند، محو ونابود شوند. همكاري مشترك ما درعرصه نظامي درقواي هوايي وتمام خطوط اول‌جنگ است‌وهمچنان درقواي زرهدار است.

امضاي غرزي

صفحه سوم

دولت اسلامي افغانستان

رياست استخبارات

امضاي مستنطق

21بر22/2/1376

سوال يازدهم: شما از اخواني ها نام برديد كه رهبري آنان را حكمتيار برعهده دارد. آيا رهبر شما، درسال 1368 باحكمتيار اتحاد نكرد؟‌

جواب:‌ آن وقت هم همين پلان ما بود كه اخواني ها وجهادي ها (مجاهدين) به هدف شكست روس ها تربيه شده بودند، مگر براي حكومت كردن، پاكستان وامريكا با ما مذاكره كرده بودند كه بايد برضد مجاهدين يك عمل اصلي وفكري ضرورت است. به همين دليلي پروگرام اصلي كودتا و قيام ما برضدنجيب لاين بود كه هم پرچمي ها نابود شوند و هم گلبدين بدنام شود وهم پلان امريكا عملي شود كه براي محو اردوي مجازي كمونيستي مبلغ شصت وسه ميليون دالر دراختيار پاكستان قرار داده بودند. هم بنياد اردوي كمونيستي از بين رفت. بنيادش محو شد و هم رهبر پرچمي ها ختم شد. هم گلبدين متلاشي گشت. مسعود هم درحال نابودي است و هم ازجمع آن پول ها از تقريباً سي ميليون دالر آن، جنبش صلح وتحريك اسلامي روي پا شدند كه به پيروزي خواهند رسيد.

امضاي غرزي

سوال دوازدهم: شما در جنگ ميان مسعود وحكمتيار نقشي داشتيد؟

جواب: بلي، نقش ما اين بود كه دشمني ميان آنان را گرم نگهداريم وبلاك شرق مصروف جنگ باشند وبدنام شوند.

امضاي غرزي

سوال سيزدهم: شما اين كار را شرعي واسلامي مي دانيد؟‌

جواب:‌ بلي، به اين دليل كه مجاهدين وشروفساد به خاطر شكست نظام روس ها ساخته شده بودند وكارشان حكومت كردن نبود. بايد حكومت يك حكومت ساده اسلامي باشد مانند مصر وسعودي، وتحريك طالبان ودصلحي غورزنگ در آن باشند وملامحمد عمر آخند هم اين را مي داند.

امضاي غرزي

صفحه چهارم:

دولت اسلامي افغانستان

رياست استخبارات

امضاي مستنطق

23بر24/1/1376

سوال چهاردهم:‌ شمادرپاسخ به سوال اظهار داشتيد كه شماري از افراد كه اسامي شان راذكر كرديد اين كارت را باخوددارند مگر اين كارت نظاميان آي، اس، آي است.

جواب:‌ من براي شمامي گويم كه اين يك موضوع پنهان نيست. ما هريك، ملا محمدحسن آخند، ملارباني آخند، ملاغوث آخند، ملاعباس، ملاجليل، قاري احمدالله، تمام ما از اين كارت ها داريم ويك مسأله رسمي است. هركسي كه امر توقيف وتحقيق مرا داده است، وي دشمن تحريك اسلامي طالبان ودشمن پاكستان است. من مي گويم كه درعقب اين كار، آن پرچمياني دست دارند كه با قاري احمدالله هستند و مي خواهند دوستي ميان پاكستان وافغانستان را خراب كنند.

امضاي غرزي

سوال پانزدهم: شما كه نماينده (دصلحي غورزنگ) هم هستيد، بگوئيد كه برنامه بعدي شما در مورد تحريك اسلامي چه است؟‌

جواب: ماحالا و در آينده نيز با تحريك اسلامي هستيم وخواهيم بود. به اين علت كه ما هر دو از سوي يك رهبري معرفي شده ايم وكوشش ما اين است كه دركنار تحريك اسلامي، درعرصه نظامي ودپلوماتيك كمك هايي را ارائه كنيم.

امضاي غرزي

سوال شانزدهم: شمانام اين ممالك را ذكر كرده مي توانيد؟

جواب: مانند اين كه ما اكنون حتي بااسرائيل وامريكا در اين زمينه كار كرده ايم. وحتي خود ملا رباني آخند ومن چندبار دراسلام آباد با ريفريونجي نماينده اسرائيل هم ملاقات هايي انجام داده ايم. وبا استفاده از امكانات سيدمحمد گلابزوي حتي براي تقويت نظامي پاكستان هم كوشش هايي كرده ايم كه اين خود براي تقويت فوج پاكستان سودمند است كه ازطريق تحريك، فايده آن به ما هم مي رسد.

امضاي غرزي

صفحه پنجم:

دولت اسلامي افغاستان

رياست استخبارات

امضاي مستنطق

تاريخ 30بر31/2/1376

سوال هفدهم:‌ شما افراد (دصلحي غورزنگ)‌ خود را كه فعلاً درجبهات نظامي با تحريك فعاليت دارند. وهم به نفع تحريك، فعاليت هاي سياسي را انجام مي دهند، نام ببريد.

جواب: افرادنظامي ما اين دوستان هستند:

نبي قاطع، قواندان كوماندو كه در وزارت دفاع، يك غند دارد.

طوفان كه درحال حاضر در كندهار است.

سعيد محمد رئيس اركان غند همراه جلال الدين حقاني.

آنمحمد درفرقه ده يك غند دارد.

كمال معاون گارد ملي.

گلاجان رئيس اركان نظامي دريكي از غند هاي جلال الدين حقاني

دوستان ما كه درسطح عالي استخبارات قرار دارند: يكي خودم هستم.

نوازخان سكرتر و كارشناس

رئيس عمومي

ملامحمدالله دررياست نظامي

ملا اسدالله سروري

درگروپ خاص اوپراتيفي كه درشمال كار مي كنند هريك:

دگروال عارف، جنرال اكبر بخاري، دگروال عبدالقدوس سالارزي، دگروال شيراحمد، دگروال سيداحمد دررياست عمومي، دگروال عصمت الله، دگروال عبدالشكور، دگروال شيرين، دگروال سراج الدين (مولانا) كه وي درگروپ خاص نيز عضويت دارد وهمچنان دگروال يار دل.

شماري از دوستان مابه دليل همكاري باتحريك اسلامي نزد دوستم زنداني اند كه آنان هريك اعضاي كميته مركزي (دصلحي غورزنگ) هستند؛ مانند داوود مصباح، تورن جنرال سخي ظفر، مهندس عبدالقدوس قاطع، بريد جنرال سيد جان كه حتي به فرمان اميرالمؤمنين براي وي وظيفه سپرده شده بود. وقتي افشا وگرفتار شدند، به طور عاجل به اميرالمؤمنين خبر دادم كه مي توانيد درين باره از ايشان پرسان كنيد.

امضاي غرزي

صفحه ششم

دولت اسلامي افغانستان

رياست استخبارات

امضاي مستنطق

مورخ 14بر15/3/1376

سوال بيستم: نام هاي آن عده برادران پاكستاني وابسته به نظاميان آي، اس، آي را كه باما و شما كار مي كنند، ذكر كرده مي توانيد؟

جواب: بلي، افرادنظامي هريك عبارت اند از:

بريگارد اشرف افريدي

سلطان صاحب (كرنيل امام)

رياض صاحب

كرنيل اسلم خان

وبابرصاحب

امضاي غرزي

صفحه هفتم

دولت اسلامي افغانستان

رياست استخبارات

امضاي مستنطق

مورخ 14بر 15 1376/3

سوال بيست و سوم: شما به چه دليلي بر اساس مكتوب رسمي به صليب سرخ معرفي شده ايد؟

جواب: من نماينده رسمي تحريك اسلامي در امور مبادله اسيران در صليب سرخ هستم و حتي نماينده رسمي موسسات ملل متحد (يواين) نيز هستم كه يگانه موسسه در صليب سرخ است. اين موسسه به رهبري ميشل، پس از ملاقات من و ملارباني با او، هر نوع كمك را به تحريك اسلامي انجام مي دهد و روابط بسيار خوبي با تحريك طالبان و جنبش صلح دارد.

امضاي غرزي

صفحه هشتم

دولت اسلامي افغانستان

رياست استخبارات

امضاي مستنطق

مورخ 20 بر 21/1376/3

سوال بيست و ششم: شما در پاسخ به سوال هجده هم نام يك تعداد افرا را ذكر كرديد كه وابسته به دكتر نجيب الله اند نام نجيب الله را هم ذكر كرديد. آيا مرگ تحميلي دكتر نجيب‌الله را جناح شما يعني (دصلح غورزنگ) انجام داد و سپس بالاي تحريك اسلامي قبولانده شد؟

جواب: ما به اين افتخار مي كنيم كه داكتر نجيب الله را مردار كرديم و هم برادر خاديست او احمدزي را مردار كرديم.

وقتي آنها را به ارگ آورديم و مردار كرديم، كرنيل امام و رهبر غورزنگ و چند تن از طالبان و بهلول‌صاحب با من بودند. و آخر اجنت روس ها را با آرمان هايش نابود كرديم و قاتل ملت را مجازات كرديم. ما هيچ گاه مسئوليت اين كار به دوش تحريك اسلامي نمي گذاريم و نه تحميل مي كنيم.

وقتي ملا محمدعمر آخند از اين اقدام اطلاع يافت برايش گفتيم كه ما انتقام رفقاي خود را گرفتيم.

امضاي غرزي

سوال بيست و هشتم: او را براي جلب رضايت چه كساني كشتيد؟ از مرگ او چه سودي نصيب جنبش شما كرده و يا مي كند؟

جواب: من براي شما گفتم كه ما قصد دوستان خود به خصوص آصف شور را از وي گرفتيم. همچنان انتقام دوستان خارجي خود را كه هم اكنون با تحريك همكاري مي كنند، گرفتيم.

امضاي غرزي

سوال بيست و نهم: دوستان خارجي شما كي ها اند؟

منظور من تنها دوستان خارجي ما نيست، بلكه دوستان تحريك اسلامي و جنبش مصالحه ملي- جمهوري اسلامي پاكستان و كشورهاي امريكايي است. تا به كمك آنان كشور را خلع سلاح كنيم و صلح را برقرار كنيم و به همكاري آنان دست به آبادي بزنيم.

امضاي غرزي

سوال سي ام: چرا او را سحرگاه در چهارراهي آريانا به دار آويختيد. آيا شما با اين كار سبب بدنامي تحريك اسلامي نشديد؟

جواب: چند بار براي شما گفتم كه تحريك اسلامي درين كار مسئوليت ندارد و رهبران شان نيز در آن جا حضور نداشتند. ما اين كار را افتخار مي دانيم. وي از همين چهارراهي به اشاره روس هاي كمونيست برضد مردم ما شعار مي داد و از همين جا برضد پاكستان راه پيمايي كرده بود. در حالي كه پاكستان اسلامي خانه هجرت ما بود.

امضاي غرزي

سوال سي ويكم: وقتي رهبران تحريك خبر شدند، كدام اقدامي انجام ندادند؟

جواب: من گفتم كه كار از كار گذشته بود. ديگر چه گفته مي توانستند؟ آن موضوع را كرنيل امام با تحريك حل و فصل كرد.

ديگر درين باره سوال نكنيد.

امضاي غرزي

آقاي غرزي خواخوژي معاون شهر داري كابل درگفتگو با خبر گزاري پژواك اتهامات وارده از سوي مامون را بشدت رد نمود، موصوف گفت: برخلاف ادعا او بتاريخ 17 ميزان يعني 12 روز پس از تصرف كابل به دست طالبان وارد كابل شده بود همچنان افزوده است، استعلام سوالات وجوابات وامضاي وي جعلي مي باشد.

زندگی نامه نور محمد تره کی

زندگینامه تره کی: از کارمند اخراجی تا رهبر حزب

 براساس برخی اسناد موجود، درخواست اعزام نیروی نظامی شوروی به افغانستان در زمان تره کی مطرح شده بودنورمحمد تره کی یکی از بنیانگذاران حزب دمکراتیک خلق افغانستان بود که بعد از کودتای هفت ثور قدرت را به دست گرفت.نور محمد از قبیله تره کی بود و در روستای ناوه مقر از توابع ولایت غزنی به دنیا آمد.تاریخ دقیق تولد تره کی معلوم نیست، ولی در برخی از منابع، تولد او ۲۳ سرطان (تیر) سال ۱۲۹۶خورشیدی ذکر شده است.تره کی در خانواده ای بزرگ شد که از نظر اقتصادی متوسط بود، پدرش مالدار (دامدار) نیمه کوچی و شخص بسیار گمنامی بود.وی تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش به پایان رساند و به خاطر ارتباط قبیله ای با عبدالمجید زابلی، سرمایه دار معروف، در شرکت تجاری او به عنوان کاتب (منشی) به کار مشغول شد.با آنکه پدر تره کی شخص گمنامی بود، ولی امیرالملک کاکایش (عمو)، به عنوان "جمع دار" برای حکومت بریتانیا در کویته کار می کرد و شغلش این بود که جوانان قوم خود را به هند می برد و آنها را در جاده سازی و کارهای ساختمانی به کار می گمارد و از این بابت دستمزد دریافت می کرد.تره کی با یکی از اقوام خود در نوجوانی به کویته رفت و سه سال در آنجا درس خواند و بعد از بازگشت به زادگاهش، مدتی به عنوان معلم خانگی (خصوصی) در منزل اختر محمد خان، که از خان های ناوه بود، به آموزش مشغول و کمک خرج خانواده خود شد.وی چندی بعد برای کار به قندهار رفت و هنگامی که نمایندگی شرکت پشتون مربوط به عبدالمجید زابلی در هندوستان تاسیس شد، او به عنوان منشی شرکت به آنجا سفر کرد.همزمان، روزها در شرکت پشتون در بمبئی کار می کرد و شبها در مکتب شبانه به آموختن زبان انگلیسی مشغول بود.تره کی بعد از مدتی به افغانستان بازگشت و توسط کاکای خود که در دستگاه های دولتی نفوذ داشت، به عنوان کارمند وزارت فواید عامه، به کار مشغول شد.در سال های در گیری جنک جهانی دوم، او مدتی به عنوان مدیر بخش پترول (بنزین) در شرکت انحصاری پترول و شکر مشغول کار بود که بعد از مدتی از این مقام بر کنار شد و بعد از برکناری، عبداالمجید زابلی او را در تجارتخانه خصوصی خود به کار گماشت که مدتی بعد از آن جا نیز رانده شد.طبق نوشته آنتونی آرنولد در کتاب "کمونیسم دو حزبی" که محمد صدیق فرهنگ نیز در کتاب "افغانستان درپنج قرن اخیر" به آن اشاره کرده، علت بر کناری تره کی از شرکت پترول، دستبرد در کوپن های نفت و علت بر کناری او از تجارتخانه عبدالمجید زابلی، اختلاس در مصارف تعمیرات ذکر شده است.

فعالیت سیاسی

 نور محمد تره کی در اوج قدرت اولین فعالیت سیاسی نورمحمد تره کی، از دوره صدارت شاه محمود خان شروع شد، وی با پیوستن به حزب "ویش زلمیان" (جوانان بیدار) مقالاتی با لحن رادیکال در جریده " انگار" که ارگان نشراتی همین حزب بود، می نوشت.تره کی در مقالاتی که در این دوره نوشت، اعتقاد خود به اندیشه های مارکسیستی را هنوز به صورت مستقیم بیان نکرده بود.پس از آنکه شاه محمود خان به دمکراسی نیم بند خود پایان داد، جراید آزاد را توقیف کرد و تعدادی از سران احزاب از جمله سران حزب ویش زلمیان (جوانان بیدار)، از جمله تره کی را به زندان انداخت.در سال ۱۳۳۱ خورشیدی، نورمحمد تره کی به همراه تعداد دیگری از سران حزب، بعد از آزادی از زندان به دیدار شاه محمود خان رفت و وفاداری خود را به صدراعظم اعلام کرد.شاه محمود خان نیز، تره کی را به عنوان وابسته مطبوعاتی افغانستان در واشنگتن انتخاب کرد، ولی پس از یک سال فعالیت در آمریکا، سردار محمد نعیم، سفیر کبیر افغانستان در آمریکا او را فردی بی کفایت خواند و از کار برکنار کرد.تره کی زمانی که از کار برکنار شد، در یک مصاحبه مطبوعاتی حکومت افغانستان را "حکومت خودکامه" خواند و اظهار داشت که می خواهد به عنوان پناهنده در آمریکا بماند. ظاهراً دولت آمریکا از دادن پناهندگی به تره کی خودداری کرد.او پس از بازگشت از آمریکا به پاکستان رفت و در آنجا حمایت خود را از سیاست سردار محمد داوود، که تازه به نخست وزیری رسیده بود، اعلام کرد و با وساطت محمد اکبر پروانی، سر کنسول افغانستان در کویته، بخشیده شد و در سال ۱۳۳۵خورشیدی به کابل بازگشت.

دبیرکل حزب

در سال ۱۳۴۵ او خود را به نمایندگی از مردم ولسوالی مقر ولایت غزنی برای حضور در پارلمان نامزد کرد، اما شکست خورد.در دوران نخست وزیری داوود خان، مثل اکثر کشورها، در افغانستان نیز اندیشه های مارکسیستی رشد پیدا کرد که نور محمد تره کی در همبن ایام سفری به شوروی داشت و با برخی ازاعضای حزب کمونیست آن کشور دیدار کرد.در ۱۱جدی ( دی ) سال ۱۳۴۴خورشیدی و در نخستین گنگره حزب دموکراتیک خلق افغانستان که در خانه نورمحمد تره کی در کارته ۴ کابل بر گزار شد، او به عنوان منشی عمومی (دبیرکل) حزب انتخاب شد.

آثار و اندیشه های نورمحمد تره کی

 تره کی و ببرک کارمل در حال انتقال تابوت میر اکبر خیبر در کابلنورمحمد تره کی، رهبر حزب دموکراتیک خلق افغانستان، در کنار کارهای سیاسی فعالیت های ژورنالیستی و نویسندگی را نیز در کارنامه خود دارد.او در اوایل کار نویسندگی، در مجلات و روزنامه های کابل مقاله می نوشت و در زمان انتشار نشریه "خلق" صاحب امتیاز این نشریه بود. در زمان ظاهر شاه، تره کی مدتی معاون خبر گزاری باختر، خبرگزاری دولتی افغانستان، بود، که در این زمان سفری نیز به تهران داشت و در جمع شماری از دبیران خبر و کار کنان خبرگزاری پارس، خبرگزاری دولتی ایران و مدیران مطبوعات، پیرامون روش های کار ژورنالیستی سخنرانی کرد.سخنرانی تره کی در تهران نشان می دهد که وی به روش های کار روزنامه نگاری آگاهی داشته است.او مدتی نیز یک مرکز ترجمه ای به نام "دارالترجمه نور" در کابل تاسیس کرد و در دفتر نمایندگی سازمان ملل و اداره همکاری اقتصادی آمریکا، به عنوان مترجم فعالیت داشت.

سورگل

تره کی در نوشتن داستان نیز توانایی داشت، "دبنگ مسافر" و چند اثر داستانی دیگر از او به نام مستعار سورگل منتشر شده است. هرچند که به باور برخی کارشناسان، این آثار ارزش داستانی زیادی ندارد.

"دمکراسی نوین" کتاب دیگری است که به نورمحمد تره کی نسبت داده می شود. این کتاب در معرفی فلسفه مارکسیستی به فارسی نوشته شده و در شوروی به چاپ رسیده است. برخی از صاحبنظران، این کتاب را اثر تره کی نمی دانند و براین باورند که این کتاب، به احتمال قوی یا توسط کمونیست های فارسی زبان خود شوروی و یا هم به وسیله توده ای های ایران نوشته شده است."عروسی من در خیبر"، "خاطرات جنگ چرچیل" و "نطق ویشسنگی دریونو" از آثاری است که تره کی آنها را ترجمه کرده است.

در ردیف بنیانگذاران

تره کی که تا صنف دهم بیشتر درس نخوانده بود در هندوستان ضمن معاشرت با مارکسیت های هندی با اندیشه های کمونیستی آشنا و از آن به بعد بود که پیرو این اندیشه شد.

وی به خاطر آنکه به کودتای نظامی هفت ثور مشروعیت ببخشد نظریه "انقلاب از بالا به کمک اردو (ارتش) انقلابی" را مطرح کرد.

تره کی خود را از صاحب نظران مارکسیسم قلمداد می کرد و عکس خود را در ردیف بنیانگذاران آن مسلک مانند مارکس، انگلس و لنین به چاپ رساند و در خانه خود که آن را موزیم (موزه) انقلاب نام گذاری کرده بود، نصب کرد.گفته شده که وی به خرافات عامیانه و سعد و نحس روزه ها اعتقاد داشت و دوست داشت که انقلاب در ماه اسد که ماه شیر بود صورت بگیرد ولی حوادث او را مجبور کرد که در ماه ثور است راضی شود.وقتی به قدرت رسید، روز تولد خود را ۱۴ جولای ۱۹۱۷ که روز فتح باستیل و سال انقلاب روسیه بلشویک بود اعلام کرد و محل تولد خود را جایی به نام سور کلی (قلعه سرخ) اعلام و برای آن شهرت بین المللی ادعا کرد.آنگونه که صدیق فرهنگ روایت می کند تره کی "در بیانیه هایش از مردم شعیه مذهب افغانستان، با استخاف یاد می کرد و مثل سایر تعصب کاران ملت پاکستان را بعنوان دال خور (لپه خور) تحقیر می نمود".بعد از کودتای ۷ ثور، حزب دموکراتیک خلق به قدرت رسید و شورای انقلابی توسط حزب تشکیل شد و این شورا در اولین فرمان، اینگونه اعلام کرد: " شورای انقلابی ج. د. ا. در اولین جلسه خود نورمحمد تره کی، شخصیت بزرگ ملی و انقلابی افغانستان را به حیث رئیس شورای انقلابی ج. د. ا. که در عین حال، رئیس حکومت نیز می باشد، انتخاب کرد".

اصلاحات انقلابی

 دیدار ویسیلی آرخیپوف، معاون شورای وزیران شوروی با نورمحمد تره کی و حفیظ الله امین در کابلاصلاحات انقلابی درعرصه های اقتصادی و اجتماعی از مواردی بود که تره کی سخت بر آن پافشاری می کرد.تقسیم زمین بین دهقانان، لغو یا تخفیف طلب زمین داران بزرگ و سودخواران از دهقانان، برابری زن و مرد، آموزش اجباری سواد برای زنان، لغو شیربها و کاهش مصارف عروسی از مواردی بود که توسط فرمان های پی درپی حکومت تره کی صادر می شد.برخی از این فرمان ها می توانست در صورت توجه به شرایط واقعی محیط،، جامعه و وضع قانون از مجرای حقیقی آن، سودمند باشد.ولی از آنجایی که طبقه گارگر صنعتی در افغانستان وجود نداشت و جامعه مسلمان و قبیله ای افغانستان با جامعه صنعتی شوروی و اروپا، تفاوت بسیار داشت تره کی هر چند که دست به اقدامات خونینی زد ولی نتوانست که در پیشبرد اصلاحات خود موفق شود.نورمحمد تره کی در ماه سنبله (شهریور) ۱۳۵۸ جهت شرکت در کنفرانس غیر متعهدها به هاوانا رفت و در راه بازگشت، در شوروی با برژنف و سایر مقامات آن کشور دیدار کرد.گویا مقامات شوروی نارضایتی خود را از گسترش مقاومت و سخت گیری های حفیظ الله امین به تره کی اطلاع می دهند و از او می خواهند که از امین دوری گزیند.

قتل تره کی

حفیظ الله امین که از موضوع مطلع شده بود، بعد از بازگشت تره کی از شوروی، ابتدا او را از قدرت خلع کرد و سپس در قصر ریاست جمهوری به وسیله افراد امین به قتل رسید."عبدالودود" رئیس مخابرات گارد جمهوری که بعدها اعترافاتش در روزنامه انیس کابل و روزنامه اطلاعات تهران منتشر شد، به همراه "روزی" رئیس ارکان سیاسی گارد و محمد اقبال رئیس اطلاعات گارد، سه نفری بودند که به طور مستقیم در قتل تره کی دست داشتند.این جملات، بخشی از اعترافات منتشر شده محمد اقبال است: "در این وقت تره کی که دهنش خشک شده بود آب خواست، اما روزی اجازه نداد که به او آب داده شود. روزی و اقبال دستان تره کی را بسته و او را در همان تخت بی پایه خواباندند. روزی ناگهان با هر دو دست گلوی تره کی را محکم گرفت و اقبال نیز به کمک او شتافت. آنها بالش کوچکی را که بر روی تخت بود، روی دهن و بینی تره کی گذاشتند و لحظه به لحظه به آن فشار می افزودند. به من دستور دادند تا پای تره کی را محکم بگیرم. بلاخره پس از ده پانزده دقیقه تره کی آرام گرفت. آنگاه جسد او را در پارچه ای پیچانده با موتر(خودرو) به قول چکان بردیم و در قبری که قبلا تهیه شده بود دفن کردیم".در تاریخ ۱۸ میزان (مهر) ۱۳۵۸رادیو کابل، خبر مرگ تره کی را اینگونه اعلام کرد: "نورمحمد تره کی رئیس شورای انقلابی، در اثر مریضی شدیدی که از چندی به این طرف عاید حالش بود، صبح دیروز وفات یافت و جنازه مرحوم دیروز در مقبره فامیلی اش به خاک سپرده شد." 

برگرفته شده ازسایت بی بی سی

زندگی نامه احمدشاه مسعود

زندگینامه احمدشاه مسعود

 « برای من شمال و جنوب، فارسی و پشتومطرح نيست، ما ميتوانيم در خانهء مشترك خود به هر زبانی با هم حرف بزنيم .» - مسعود -

و بازهم احمدشاه مسعود

یکبار دیگر سالروز شهادت احمدشاه مسعود فرا رسید و دوستان و یارانش در گوشه و کنار جهان یادش را گرامی می دارند.اینکه احمدشاه مسعود چگونه شخصیتی داشت و از دیدگاه های مختلف بخواهیم به بررسی آن بپردازیم کاری تکراری است ولی آنچه مشخص است اینکه برخی وی را قهرمان ملی و شیر پنجشیر نامیده اند و برخی دیگر سنگفروش و معامله گر.اینکه کدام به واقعیت نزدیک است بماند برای قضاوت آیندگان، اما واقعیت براین نکته تاکید دارد وی در مقاطع مختلف اهداف متفاوت را برگزید آنچنانکه گاهی مخالف احزاب خلق و پرچم و گاهی در آغوش گرفتن آنان و همچنین مواضع جبهه وی در برابر روسیه و.....

در رابطه با شهادت احمدشاه مسعود اینگونه بیان شده است که عبدالرب رسول سیاف به مدت دو هفته در خواجه بهاءالدین مهماندار دو تروریستی بود که احمد شاه مسعود را در 9 سپتمبر2001 به قتل رساندند.دو تروریست عرب وابسته به القاعده از خاک پاکستان و از محدوده ی تحت کنترول طالبان عبور نمودند، به سلامت به پایگاه احمد شاه مسعود د رخواجه بهاءالدین رسیدند، مدت دو هفته مهمان استاد سیاف بودند، اطرافیان احمد شاه مسعود را متقاعد ساختند مسعود را تشویق کنند که به آنها اجازه ی مصاحبه بدهد، از سیستم امنیتی مسعود که عملاً یکی از با تجربه ترین و زبده ترین سیستم های امنیتی بود عبور نمودند و با انفجار بمبی مغز احمد شاه مسعود رهبر مقاومت را در چند ثانیه متلاشی ساختند. مسعود حتی فرصت سخن گفتن پیدا نکرد. یکی از تروریست ها در جا کشته می شود. دیگری فرار می کند و در حالیکه به نظر نمی رسد او هیچ راه فراری از دره ی پنجشیر به بیرون داشته باشد، دستگیر نمی شود و توسط نیروهای امنیتی به قتل می رسد. بدین ترتیب تنها سرنخ موجود از بین برده می شود. چرا؟و اما زندگینامه احمدشاه مسعود :احمد شاه مسعود فرزند دوست محمد يكی از افسران عالی رتبه پوليس دردهم سنبله سال 1332 خورشيدی[1] 1/9/1953 در دهكدهء جنگلك بازارك پنجشير زاده شد . در پنج سالگی شامل مكتب شد و تا صنف دوم در مكتب بازارك درس خواند.وقتی پدرش به حيث قوماندان ژاندارم پوليس هرات مقرر گرديد او صنف سوم و چهارم را در مكتب موفق هرات خواند. مسعود آموزش های نخستين د ينی را نزد ملا امام مسجد جامع هرات فرا گرفت . پس از تقرر پدرش در كابل او شامل ليسه استقلال گرديد و تعليماتش را در همان ليسه به پايان برد. مسعود كه از همان آغاز طفوليت آثار و علايم استعداد بلند درسیمایش نمايان بود، پس از صنف دهم در مكتب هم به حيث شاگرد ممتاز شناخته شد. زبان مادری اش فارسی بود درپهلوی آن به زبان پشتو، اردو و فرانسوی روان صحبت ميكرد. او به زبان عربی نيز آشنايی داشت . مسعود: « برای من شمال و جنوب، فارسی و پشتومطرح نيست، ما ميتوانيم در خانهء مشترك خود به هر زبانی با هم حرف بزنيم .» مسعود علاقهء فراوانی به سپورت داشت و جوانان و نو جوانان همسن و سالش را نيز به سپورت تشويق ميكرد. هنوز چهارده سال داشت كه تيم واليبالی را در دهكدهء زادگاهش جنگلك ساخت و در رخصتی های تابستانی با تيم های واليبال قريه های ديگر پنجشير مسابقات دوستانه يی را برگزار ميكرد. قدرت اجرایی و داشتن دسپلين نه تنها او را عزيز و دوستداشتنی ساخته بود ، بلكه با اين عملكرد حيثيت رهنما و پيشگام را در ميان دوستان بيشمارش يافته بود . مسعود:« ما در كارته پروان زنده گی ميكرديم ، جاييكه در آن من دوستان خوبی داشتم. ما در حدود پنجاه تا شصت تن بوديم . در آن زمان من دانش آموز صنف هفتم ليسه استقلال بودم كه مسوؤليت آنها را به عهده داشتم.» [2] مسعود به ورزش های متنوع علاقه مندی داشت، كه بعد ها برای انجام همهء آن فرصت كمی داشت . ورزش های دوست داشتنی ا ش، فتبال ، اسپ سواری، آببازی و كاراته بودند. در تيم فتبال محلی يی كه در آن زمان در كارته پروان داشتند ، او نقش يك مربی فعال را داشت . علاوه بر آن مسعود عشق فراوانی به مطالعه و بازی شطرنج داشت. او بيشتر به خوانش سفر نامه ها و تاريخ علاقه مند بود . مسعود در عرصه شعر و سخن آثار پيشگامان ادبيات فارسی؛ چون : مولانا جلال ا لدين بلخی، سنايي غزنوي، بيدل و حافظ راميخواند و دوست داشت . مسعود:« اشعار حافظ را دوستدارم وآن راهميشه وبار بار ميخوانم. اين اشعار درمن اثر دگر گون ساز والهام بخشی دارد. موسيقي بيان احساس دروني انسان است . شعر وموسيقي بالاي هر آدمی اثرش را دارد.» سال 1351خورشيدي مسعود آموزشگاه رياضی « آرين» رادر محل زيستش در پارك بهارستان جامي واقع كارتهء پروان اداره ميكرد كه درآن او نه تنها به همصنفانش بل كه به شاگردان زيادي درس رياضي ميداد. اين كه مسعود چه گونه به سياست دلچسپی پيدا كرد؛ خودش گفته است: « پدرم دوستان زيادی داشت كه به سياست آشنا بودند. آنها به خانهء ما می آمدند و روی سياست های منطقه و جهان بحث و گفتگو ميكردند. طبيعی بود كه اين صحبت هاو نشست ها نقشش را در من داشت . و اثراتش در آينده هم نيز باقی ماند .»[3] شاگرد صنف نهم ليسه استقلال ، اولين بار آدم فعال سياسی شد. مسعود هنوز شاگرد صنف هشتم و نهم بود كه فعاليت كمونستها در كاتب كابل آغاز گرديد. اين كه او مفكوره خود را با كمونست ها هماهنگ ساخته نمی توانست ، تيره گی هایی بين او و شاگردانی كه مفكورهء كمونستی داشتند پيدا شد. مسعود كه هنوز تجربه كافی سياسی نداشت، از امكانات زيادی هم بر ضد اين گونه فعاليت ها بر خوردار نبود . گرچه فعالان سياسی آن زمان درگيری هایی نیز ميان هم داشتند ، اكثراً افراطی های چپ گرا بودند . اين امر باعث توجه مسعود به نهضت اسلامی گرديد . 1352 (1973) بعد از امتحان كانكور نظر به علاقه اش به انجنيری و مهندسی شامل انستيتوت پل تخنيك كابل شد. در همين سال او رسماً به جمعيت اسلامی پيوست و همراه انجنير حبيب الرحمان كه يكی از پيشگامان نهضت اسلامی بود آشنا شد . در دوران حكومت محمد داؤد كه مردم او را نزديك با كمونيزم و شوروی ميدانستند، اولين پلانهای كودتا يی تحت فرماندهی انجنير حبيب الرحمان كه مسعود هم در آن سهم داشت طرح گرديد . پس از افشای اين پلان ها ، انجنير حبيب الرحمان مدت شش ماه زندانی شد و مسعود هم كابل را ترك گفت . حكمتيار كه در آن زمان مسووليت امور نظامی جمعيت اسلامی را داشت ، به اين عقيده بود كه از طريق ترور ميتوان به هدف رسيد . كه هدفش از ترور گذاشتن بم ، پاشيدن تيزاب و قتل مخالفين سياسی اش بود . درين زمان مسعود شدت بيزاری خود را در برابر تند روان اسلامی ابراز كرد ، در حالی كه عده يی در نهضت نيز از تند روی حمايت ميكردند، مسعود با اين گونه تحركات مطلقاً مخالف بود و در آن تباهی و نابودی مردمی را ميديد كه خواهان خدمت كردن به آنها بود . اين اختلاف نظر اساساً باعث در گيری شديدی ميان آنها گرديد . احمد ولی مسعود در بارهء برادرش گفت :« او به تمام معنا يك مسلمان بود ، همان گونه كه يك انسان اعتدال گرا . به اين وسيله ميخواهم بگويم كه او نه تندرو بود و نه هممانند آنها در زنده گی شخصی ، اجتماعی و ‌سياسی . او معتقد به اجرای يك حاكميت معتدل اسلامی در افغانستان بود.» به قول احمد ولی، احمد شاه مسعود میگفت: « تند رو های چپ و راست در افغانستان جايی ندارند زيرا آنها برخلاف خواست های‌مردم عمل ميكنند. از اين رو ما نميتوانيم در افغانستان هممانند حكومت های‌رايج اسلامی را داشته باشيم.»[4] در سال 1353(1973/1974) به هدايت حكمتيار حركت ديگری صورت رفته كه ناكام ماند و منجر به دست گيری صد ها محصل گرديد .مسعود يك محصل سخت كوش، هد فـمند و متوجه تحصيل بود. هدفش از تحصيل و آموزش، خدمت به وطن و مردمش بود . بعد ازآنكه كاكايش عبدالرزاق خان (يك تن از صاحب منصبان بلند رتبه دولت داؤد) مسعود را كه توسط دولت داؤد گرفتار ميگرديد ، هشدار داد ؛ مسعود كه يكی از فعالان سياسی در انستيتوت پل تخنيك كابل بود؛ انستيتوت پل تخنيك را ترك گفت و در سال 1353(1974) به همراهی انجنير جان محمد برای اولين بار به پاكستان رفت. بعد از مدت كوتاه دوباره فعاليت های سياسی را در داخل كابل آغاز كرد و موفق گرديد كه عده يی از افراد ناراضی دولت رابه طرفداری خود فرا خواند. مسعود فعاليت های سياسی اش را ادامه داد تااينكه در 1354(1974) قيام مسلحانه پنجشير صورت گرفت . مسعود 22 ساله باعده يی از يارانش كه اعضای ‌جمعيت بودند با وجود تلف شدن عده يی ازهمسنگرانش ، در ظرف يك الی دو ساعت تمام پنجشير را تحت كنترول در آورد ويك ادارهء دولتی را خلع سلاح كرد. حكمتيار وعده داده بود كه همزمان با قيام در پنجشیر قوای نظامی دولت مصروف ميشود و در كابل يك كودتای نظامی ‌رخ خواهد داد .در كابل هيچ حركتی‌صورت نگرفت . مسعود و همراهانش افشا شدند و به اين صورت قيام كننده گان به خدف نرسیدندوعده یی توانستند پنجشير را ترك گفتند . مسعود بعد از يك ماه به صورت مخفی دوباره به كابل آمد و از آنجا به پشاور پاكستان رفت كه درآن جا هم مخفی بود و از طرف استخبارات مخفی پاكستان تعقيب ميشد . بعد از اين قيام نظريات در داخل جمعيت اسلامی هم فرق كرد. بعضی طرفدار اين قيام بودند و برخی اين قيام را ناسنجيده و يك اشتباه ميدانستند. اين موضوع باعث دو پارچه گی جمعيت گرديد . كسانی كه مخالف قيام بودند، با پروفيسور ربانی ماندند كه مسعود هم يكی‌از آنها بود و طرفداران قيام به حكمتيارپيوستند. اين دو گروه گاه با هم نزديك و گاه دور ميشدند. تا اينكه تحت رهبری قاضی امين وقاد هر دو با هم يكجا شدند . حكمتيار با نزديكی ‌به شبكه استخباراتی ‌پاكستان ، رقبای‌سياسی ‌خود را يكی ‌يكی‌از بين برد . يكی‌از اين جمله همان انجنير جان محمد بود.  حكمتيار ورهنمایان‌ پاكستانی اش كلو وبابر ميخواستند مسعود را كه درآن وقت در خانهء حكمتيار بود اختطاف كنند . مسعود كه از جدی بودن اين موضوع خبر شد، پهره دار های پاكستانی را با دو تفنگچه يی كه هميشه با خود داشت تهديد كرد و از آنجا خارج شد . اوتا كودتای ‌ضياالحق به صورت مخفی در پاكستان ماند . بعد از اين واقعه جمعيت فعاليت های مستقل خود را آغاز كرد . و مسعود تا كودتای كمونستی 1357(1978) به كابل رفت و آمد داشت .از فعاليتش در كابل تنها دوستان نزديكش خبر داشتند. به گفته يكی از نزديكانش، اوبيشتر در شهرستان های شرقی افغانستان به سر ميبرد تا از نظر پوليس امنيتی كابل در امان باشد . مسعود به نورستان كه از نخستين مراكز قيام عليه شوروی بود، رفت . او ميخواست ببيند كه عقيده مردم به مقاومت چه است . بعد از اين كه مسعود به تصميم مردم يقين پيدا كرد در 1358(1979) ( آغاز تجاوز قوای شوروی در افغانستان) با دسته يی كه شامل 20 مرد جوان بود، به طرف پنجشير روان شد .در كنر هم مبارزانی كه به جهاد آغاز كرده بودند اين دسته را خوش آمديد و خیرمقدم گفتند و مقداری از سلاح و مهما ت غنيمت گرفته شده خود را به دسته زير فرماندهی‌مسعود اهدا کردند. مسعود همراه با همرزمانش داخل پنجشير، محل زادگاه خود شد . شاهدان عينی ميگويند ، در پنجشير او بزرگان و ريشسفيدان محل را گرد خود جمع كرد و راجع به مقاومت مسلحانه با آنها به تفاهم رسيد. مسعود در تمام قريه ها با مردم گفت وگو كرد . مردم پنجشير برای مبارزات مسعود در راه آزادی مردم و سرزمینش، به هر نوع قربانی حاضر بودند . شاهدان ميگويند، با وجودی كه زن و مرد پير و جوان به ضرورت اين مبارزه مسلحانه باور مند بودند ، آماده گی‌خود را برای مقاومت اعلام كردند . مسعود از ميان همهء داوطلبان، كسانی ‌را انتخاب میكرد كه يگانه سرپرست و نان آور خانواده خود نمی‌بودند . او برای‌ داوطلبان مبارزه ميگفت و روشن ميساخت كه سرپرستی و غمخواری خانواده و فاميل هم بخش ضروری‌ مقاومت است، زيرا حفاظت از مردم بيچاره و محتاج و به خصوص ازخانواده در برابر يك ابر قدرت تجاوز گر فرض است .بار ديگر قيام مسلحانه در پنجشير آغاز گرديد و اين بار به رهبری‌ مسعود. اين قيام 40 روز ادامه پيدا كرد که پنجشير، سالنگ و بوله غين از دست تجاوزگران آزاد گرديد . پس از40 روز جنگ و مقاومت، مسعود از ناحيه پای زخم برداشت و مبارزان سلاح و مهمات ‌برای‌ادامهء جنگ نداشتند . با وجود ی كه 600 مرد از نورستان به كمك مبارزين شتافتند ، آنها به شكست مواجه شدند. و اينگونه مسعود با همرزمش كاكا تاج الدين به سوی ‌پنجشير برگشت . اين شكست مسعود را به تفكر وا داشت و او تصميم گرفت كه با تاكتيك های جديدی وارد عمل شود. اين تاكتيك، جنگ چريكی و يا گوريلايی بود كه اورا یکی از بزرگ ترين چهره های جنگ های ‌چريكی‌ عصرساخت . رابرت كپلان در كتاب« سربازان راه خدا » در سال 1991 نوشت: «احمد شاه مسعود را بايد در قطار بزرگترين رهبران نهضت های ‌مقاومت در قرن بيست حساب كرد . مسعود مانند مارشال تيتو ، هوچي من ، و چگ وارا دشمن خود را شكست داد . مسعود يك ساحهء گستردهء را زير اداره داشت كه از نظر سوقيات عسكری بسيار دشوار گذار و شديداً زير فشار حملات متواتر دشمن قرار داشت . ساحه یی كه در تصرف مسعود بود ، در مقايسه با ساحاتی كه در دوران رهبری ‌نهضت مقاومت مارشال تيتو، ماووتسه تونگ، هو چی من و چگ وارا، زیر اداره آنها قرار داشت، بيشتر زير حملات دشمن بود.» از همين جا نام مسعود و پنجشير با هم پيوند خوردند. و نامش به عنوان بزرگترين مبارز جنگ های آزادی ‌بخش در تاريخ ثبت شد.به قول ناظران بين المللی از مجموع خسارات و ضايعاتی‌ كه ارتش سرخ ديده بود بيشتر از60 فيصد آ ن از اثر مقاومت نيرو های‌احمد شاه مسعود به وجود آمده بود . و به اين سان او به « شير پنجشير » مسما گرديد و قوای «شكست نا پذير» ارتش سرخ را در دام افگند . درحالی كه در بخشهای عمدهء بيش از دوازده ولايت فرمانروايی داشت، مردم او را به صورت بسيار ساده « آمر صاحب» خطاب ميكردند . اين نام در عين حال بيانگر نوعی محبت و احترام نيز بود . سبستيان يونگر مينويسد: « اين برای ‌من ناممكن بود كه سخنان مسعود را نشنوم ، وقتی كه او گپ ميزد با وجوديكه كلمه يی از آن برايم روشن نبود، دقت ميكردم به آنچه كه انجام ميداد ؛ زيرا من حس ميكردم به گونه يی كه چای ميريخت و يا دستان خود را در موقع حرف زدن حركت ميداد ، رازی آموختنی در آن پيدا بود . »[5] پيروزی های‌ نظامی ‌و محبت مردم نسبت به مسعود ازطرفی هم حسادت و نفرت دیگران را بر می انگیخت. این امرگلبدين حكمتياررا به سر سخت ترين دشمن او مبدل کرد . تمام دشمنانش ميخواستند او را از بين ببرند و برای‌ رسيدن به اين هدف از هر وسيله يی استفاده ميكردند و شوروی‌ها جايزه يی‌برای‌سرش تعيين كرده بودند . از اثر كار آيی و فعاليت دقيق استخباراتش همهء پلان های‌تهاجمی دشمن افشا ميگرديد . در سال 1358(1979) زمانی‌ كه پايش شديداً جراحت داشت ، مسعود توسط گروپ های‌رژيم محاصره گرديد . او توانست خود را به گونه يی از تهاجم دشمن نجات دهد . در سال 1359 ( 1979) يك سرباز جوان با استفاده از تاريكی، از فاصلهء سه متری بالای جيپ حامل مسعود آتش كرد و مسعود جان به سلامت برد . مسعود آن جوان را فقط همين قدر گفت: « وطندار، دست هايت ميلرزد، خوب نشان زدن بلد نيستی. »و او را بخشيد. درسال 1361(1983) كوماندو های ‌ويژهء شوروی ‌دهنهء مخفيگاه كوهی را كه مسعود در آن خواب بود در ملسپه پنجشير محاصره كردند. او توانست محاصره را بشكند و ساحه را ترك بگويد . شوروی ها در سال آتش بس1361/1362(1983/84)، برای ترور مسعود دو انديشه را دنبال ميكردند ، يكی كشانيدن او به داخل گارنيزيون شان در« عنابهء پنجشير» به بهانهء مذاكره و گفت وگو كه در واقع قصد دستگيری وی را داشتند، که پلان شان بوسيله يك ترجمان تاجيكی افشا گرديد. طرح دوم اين بود كه روس ها یك تن از مجاهدين بنام « عبدالقادر ناچار» را اجير ساخته بودند تا در غذای احمد شاه مسعود زهر بريزد . ناچار دستگير گرديد، اما مسعود اورا بدون انتقام گيری مورد عفو قرار داد . داكتر نجيب الله ریيس جمهور، زمانيكه رياست « خاد» رابه عهده داشت ، ميخواست مسعود را به كمك « كامران » دوست دوران مكتب مسعود به قتل برساند . داكتر نجيب می دانست كه مسعود با دوستانش از نيكی ‌و جوانمردی كار می‌گيرد. او مسعود را از دوران طفوليت در كابل ميشناخت ، در آن وقت كامران كپتان تيم ملی فتبال بود . او به پنجشير رفت و چند روز با مسعود بود. كامران وقتی پی برد که مسعود چی راهی را در پیش دارد و برای چی مبارزه میکند، همه چيز را خودش به مسعود افشا كرد و تفنگچهء بی صدايی را كه از حكومت آن وقت به اين مقصد گرفته بود به مسعود تسليم كرد و خود به آلمان غرب پناهنده ء سياسی شد . در سال 1368(1989) در پايان گردهمآيی كه مسعود با فرماندهان ولايات مختلف شورای نظاردر فرخار داشت، زمانی كه اين فرماندهان ميخواستند به مواضع خود بر گردند، مورد حمله افراد حكمتيارقرار گرفتند كه دها تن از اعضای برجسته شورای‌ نظار درين حمله شهيد شدند. در این حمله تروريستی مسعود نزديك ترين دوستان و برجسته ترين فرماندهان خود را از دست داد . حكمتيار توانست عمليات بزرگ نظامی مسعود را خنثا سازد ، ولی به هدف اصلی اش كه از بين بردن مسعود بود ، نرسيد. 1372(1993) وقتی‌كه وضع ميان جبهات مسعود وشورای همآهنگی زير رهبری حكمتيار خراب شده بود، هليكوپتر مسعود توسط جت های جنگی شورای همآهنگی مورد حمله قرار گرفت . اما پيلوت هليكوپتر نا گزير به نشست گرديد. پس از ان مسعود تصميم گرفت تا به راز و رمز پيلوتی نيز دست يابد . در همين سال مسعود مورد حملات شديد نيرو های متحد حكمتيار در اطراف وزير اكبر خان کابل قرار گرفت . 1361(1983) بعد از شكست دوم ارتش شوروی در پنجشير، روس ها به صورت مستقيم با نماينده گان جانب مسعود وارد مذاكره شدند و به این صورت شوروی ها برای اولين بار مسعود و مجاهدين را به حیث یک حریف سیاسی به رسمیت شناختند و با او آتش بسی را امضا كردند .کار شناسان این آتش بس را یکی ازبزرگترین پیروزی های مقاومت افغانستان خواندند كه یک سال طول کشید. مسعود عمده ترین استفاده را از این آتش بس نمود. او قادر شد برای اولین بار سفرطولانی تری به مناطق شمال و شمال شرق افغانستان کند. این سفری پرحاصل بود که سبب شد در سال 1362 (1984) مسعود بتواند تمام قومندانهای مقاومت منطقه را که عضو احزاب مختلف بودند در یک شورا به نام «شورای نظار» دور هم جمع کند. هد ف او به وجود آوردن یک قوای واحد سیاسی و رزمی در داخل افغانستان بود که مستقل باشد و پیروی احزابی را که در کشور های همسایه به وجود آمده بودند، نکند. قصد تمام اعضای این شورا فقط آزاد ساختن افغانستان بود. با وجود ی که حملات ارتش سرخ بالای پنجشیر دوباره آغاز شده بود، مسعود مطمین بود که پنجشیردرنبودن او هم زیرفرمان فرماندهان محلی پیروزمندانه مقاومت میکند، و اداره پنجشیر را به عبدالمحمود دقیق سپرد. همچنان مناطق اندراب ، خوست فرنگ ، اشکمش، نهرین و کشم، هم به پنجشیردیگری مبدل گردیدند. 1366(1987) پروان کاپیسا هم به فرمانده عظیمی سپرده شد. مسعود برخلاف آنانیکه «جنگ سالار» نامیده میشوند، در مناطق تحت کنترول خود یک سیستم اداری، تشکیلاتی و خبررسانی آزاد را به وجود آورده بود. مسعود در تمام محلات، اداره امور را به دست مردم سپرد و خودش به بسیج نیرو های مقاومت پرداخت.مسعود:« حکومت آینده باید از طریق انتخابات و آرای مستقیم مردم که در آن زنان و مردان اشتراک داشته باشند، به وجود آید. یگانه طرز حکومتی که بتواند عدالت اجتماعی را بین اقوام مختلف بر قرار سازد ، دمکراسی و انتخابات مردمی است.»[6] مسعود برای بار نخست نظم و اداره یی را به وجود آورده بود که درآن نوعی خود گردانی محلی که ناشی از آرای مردم بود ، حاکم بود. درتمام دورهء ادارهء مسعود قبل از ورود به کابل و بعد از عقب نشینی از کابل ، کشت ، استفاده و خرید و فروش مخدرات و مسکرات منع بود . و هیچ کسی ازین امر مثتثنی نبود، حتا فرماندهان و اعضای برجستهء شورا. مسعود : « از آغاز قیام مردم در برابر شوروی ، کشیدن سگرت بنا به دلایل اقتصادی منع قرار داده شده بود . مردم پول زیاد را صرف کشیدن سگرت میکردند تا خوردن غذا.» اویگن زورگ ضمن سوالی از مسعود پرسیده بود:« در روستا هایی در قلمرو شما، ما مزارع کشت تریاک را دیده ایم.» مسعود:« درگوشه یی از بدخشان که پیروان فرقهء اسماعیلیه زنده گی میکنند واز سالیان درازی معتاد به تریاک استند مزرعهء کوچکی برای خود دارند .اگرشما به زندان چاه آب سری بزنید ، غلام سلیم یکی از خوانین محل را میبینید که از نزدش نیم تن تریاک به دست آمده که با وجود پول فراوان ونفوذی که در میان مردم دارد، مدت سه سال است در زندان به سر میبرد.» مسعود در سن 35 سالگی با دختر كا كا تاج الدين ازدواج كرد . اما اين ازدواج كاملاً مخفی نگهداشته شد به علت مسايل امنيتی حتا نزديكترين كسان تا دیر وقت ازين ازدواج خبری نداشتند . مسعود مستقل حركت ميكرد. دخالت های پاكستان را در امور داخلی افغانستان قبول نداشت، از همينرو او مجبور بود كه در چند جبهه بجنگد . اول با روسها و دولت کمونیستی و دوم با آی اس آی و گماشته گان داخلی آن . مسعود: « سياست ما اين بوده است كه با همه روابط نيك و دوستانه داشته باشيم ؛ ولی هرگز وابسته گی را نپذيرفته و نمی پذيريم .»[7]در زمستان 1362 (1983/84) دولت كمونستی در غياب، مسعود را محا كمه نمود و جزای مرگ را برای او تعيين نمود. قبل ازحملهء شان به پنجشير چنين اعلام كردند كه حكم دادگاه قبلاً تطبيق و مسعود با قوایش از بین برده شده است. به اين صورت میخواستند روحيهء هوا داران و دو ستان مسعود در دیگر مناطق و به خصوص در کابل را ضعيف سازند و خود مسعود را به نام «یاغی» اعلام کنند.[8] مسعود ميدانست كه اين امرعلامت آماده گی شان برای عمليات بزرگ بالای پنجشير است . به همين منظور او با مردم پنجشير داخل صحبت شد و از آنها خواست كه به زودترين فرصت قبل از حمله، پنجشير را ترك كنند. مردم كه مسعود را از جان و دل دوست داشتند و معتقد به مبارزه بودند به گفته های ‌او عمل كردند. درست در بهار سال 1362 مسعود در اندك زمانی بيش از 130000 نفر ساكنان پنجشيررا از آن دره تخليه كرد . مردم بدون كدام ترديد خانه و زمين خود را كه نسل اندر نسل در آن زنده گی‌ كرده بود ند رها نمودند . اين یکی از بزرگترین قربانی هایی بود که مردم افغانستان به خاطر آزادی متحمل شدند . مسعود برای اين كه مجاهدانش بی هراس از كشته شدن مردم، با شوروی دست وپنجه نرم كنند ، مردم را سپر خود نساخت . از 1358ـ1367 (1979ـ1988) هشت بار روس ها بالای‌ پنجشير حمله نمودند و شكست خوردند كه اين شكست در افغانستان به یک شكست کلی سیستم کمونیستی درتمام آسيای ميانه و اوروپا ی شرقی منجر گرديد . به همين سبب نويسنده كتاب « سربازان راه خدا » رابرت كپلان مسعود را « برندهء جنگ سرد» لقب داد. كپلان نوشت: « مسعود تا زمانی مجبور نشده است به جنگ اقدام ننموده است ، و اين را به حيث استراتيژی خود در جريان 14 سال مقاومت نشان داده است . مسعود در پيروزی جهادش در برابر رژيم نجيب ، ثابت ساخت كه طراحان وپلان گذاران پاليسی امريكا در مورد جهاد و ارسال كمك ها چه قدر به خطا رفته بودند. لياقت و كار دانی ‌مسعود و پشتيبانی بی دريغ مردم ، او راقادر ساخت تا برنده جنگ سرد شود .» اين نگرش بر هم ريختن ديوار برلين را هم از شهكار های ‌مسعود ميخواند . پس از خروج آخرين سرباز روس در 25/11/1368 (14/2/1989)[9] برای نخستین بار فرماندهان جهادی سراسر افغانستان به فراخوان مسعود در شاه سليم بدخشان به منظور اتخاذ تصميم درباره آيندهء افغانستان گرد هم آمدند. مسعود ازآن جا سفر كوتاهی به پاكستان داشت17/7/1369 (9/10/1990)؛ درين سفر شورای رهبری فرماندهان داخل افغانستان با رهبران جهادی مقيم پاكستان ‌مذاكره كردند و از آنها خواستند تاد رباره دولت آينده تصميم مشترك بگيرند .[10] گرچه امكانات مالی و نظامی مسعود خيلی ‌زياد نبود ، او پيوسته توانست با سياست باز و روشن، دور از مفكوره های افراطی، دلهای مردم را به دست آرد. اراضی زير فرمان خود را توسعه بخشد و ضربات نابود كننده به پیکر رژيم كمونستی وارد کند. بالآخره این مبارزات در سال 1371(1992) باعث از بين رفتن رژيم نجيب الله و آزادی ‌كابل گرديد. مسعود این پیروزی ها را بدون دریافت كمكی از كشور های همسايه به دست آورد. آزاده گی و غیر وابستگی اش به حلقات خارجی یکی از دلايل ملقب شدن او به « قهرمان ملی‌افغانستان» بود. داكتر نجيب درآخرین روز های قدرتش ضمن بيانيه یی گفت: «از مسعود بايد به حيث قهرمان جهاد افغانستان نام برد.» او آماده گی خود را برای ‌تسليم كردن قدرت به مسعود ابراز داشت، مگر در عين زمان اظهار کرد كه برای ‌مسعود هيچ زمینهء ساختن يك حكومت قوی مركزی وجود ندارد، زيرا پاکستان با حكمتيار هرگز اين اجازه را به او نخواهند داد . 1371 ( 1992) مسعود به اين باور بود که ‌مجاهدين هنوز وارد مرحلهء حکومت سازی نگردیده اند؛ اما نشست سران ‌مجاهدين در دالان سنگ به اين نتيجه رسيد كه حكومت كمونستی ‌كابل بايد از بين برود. رهبران مجاهدين از سقوط رژیم كابل به رهبری ‌احمد شاه مسعود استقبال کردند . حكمتيار که تلاش داشت به صورت یکجا نبه در سازش با خلقی ها بدون توجه به فیصله های مردم و مجاهدین قدرت را در کابل انحصار کند. در مكالمهء تلفونی كه از طريق راديو و تلويزيون نشر گرديد ، حكمتيار به سخنان مسعود در رابطه به حمله نكردن بالای ‌شهر كابل اعتنایی نكرد. بعد از سقوط آخرين مواضع دولت در بگرام ،‌ زمینه سقوط رژیم کابل مساعد گردید . حکمتیار با استفاده از این فرصت داخل شهرشد. گروه وابسته به حکمتیار ‌دروازه های ‌زندان را باز كردند و همهء زندانی‌های جنایی را رها كردند. گروه حکمتیار د ست به ویرانی و از بین بردن دوسيه ها و سوابق اداری ، در ادارات کابل زد. ‌به اين ترتيب تهداب حكومت جديد را از بين بردند. علاوه بر اين ده ها هزار مجرم مسلح كه ديپو های‌ سلاح را ربوده بودند ، ‌در شهربه چپاولگری آغاز کردند. در شهری که نه اردو ، نه پوليس و نه كدام قدرت امنيتی‌ ديگری وجود داشت ؛ داكتر نجيب به دفتر ملل متحد در كابل پناهنده شد. پيش از حركت قوای مسعود به اطراف كابل ، ‌مسعود برای‌آنها هدايات روشنی‌در بارهء طرز برخورد و روش با مردم كابل داد و گفت كه مگذاريد‌ كابل با امكانات نوی كه دارد هدف اصلی تان ‌را که حفاظت از مردم كابل است فراموش تان سازد . نیرو های مسعود به خاطر حفظ امنیت و دفاع از مردم مظلوم کابل با غارتگران و چپاول گران شهر کابل به مقابله پرداخت.همچنان نیرو های احمد شاه مسعود حفاظت دفتر ملل متحد در کابل را نیز به عهده گرفت. دوستان و هوا داران مسعود كه از محبوبيت او در بين مردم با خبر بودند،خواستند تا مسعود خود دولت آينده را اعلام و رهبری كند . با آن كه شهر كابل تحت تصرف نيرو های‌مسعود بود ، او تمام مسوؤ ليت را به رهبران سياسی داد و خود پا از اين قضيه برون كشيد تا بهانه یی برای‌ادامه جنگ وجود نداشته باشد. به تاريخ 05/02/1371 (25/4/1992) يعنی ‌يك روز قبل از رسيدن به كابل، شورای ‌رهبری مسعود رابه عنوان رييس شورای‌فرماندهان و وزير دفاع دولت نو بنیاد اعلان كرد . رييس جمهورمجددی با اعضای كابينه به تاريخ 08/02/1371(28/04/1992) به كابل رسيد. پيروزی مجاهدين نه تنها پيروزی در مقابل قوای متجاوز روسی و حكومت دست نشانده آن بود، بلكه پيروزی در مقابل آی اس آی پاكستان نيز بود. پاکستان که در صدد به قدرت رساندن مهره خود ‌حكمتيار بود و به همين منظور هميشه او را در مقابله با مسعود مساعدت ميكرد، با این پیروزی، از نظر سیاسی به شکست مواجه شد. درين مرحله كشورهای همسايه، چون پاكستان ، ايران و ازبكستان هر كدام به منظور به قدرت رساندن يا سهم بيشتر داشتن نيروهای طرفدار شان به حمایت از آن نيرو پرداختند كه این عمل آغاز گر جنگ داخلی در افغانستان شد. همسایه گان اين دخالت را « جنگ داخلی » ناميدند تا بدین سان پرده به روی عملکرد مداخله گرانهء خود کشیده باشند. ازين تاكتيك شوروی ها هم استفاده كرده بودند. پاكستان كه ديگر اميدش را از دست داده بود ، شیوه ها و تاكتيك دخالت خود را تغيير داد ه و با پشتيبانی‌بعضی كشور های عربی طالبان را ساخت . طالبان كه توسط ارتش پاكستان با سلاح مدرن مسلح گرديده بودند، با ترور يستهای بين المللی درولايات جنوب افغانستان لانه گزیدند. آنها افغانستان را جای ‌مناسبی برای‌فعاليت های شان پيدا كرده بودند. مسعود در برابر این موج ایستاد و به مقاومت پرداخت. به باور بن لادن: « تا وقتی‌كه مسعود زنده است ما پيروز نخواهيم شد .» خانه ء پدری مسعود در كارته پروان توسط كمونست ها ضبط و تبديل به يك مكتب ابتدايی‌گرديد بود. مسعود در زمان حکومت مجاهدین در کابل آنرا همچنان در خدمت آموزش و پرورش گذاشت .[11] در سال 1372( 1993) اساس بنياد فرهنگی‌ و تعاونی امام محمد غزالی [12]‌را به کمک مالی خود گذاشت . بنیاد از تمام شاعران ، نويسنده گان ، دانشمندان ، نقاشان و هنر مندان دعوت كرد تابدون در نظر داشت مسايل عقيدتی ‌و سياسی شامل اين انجمن شوند . سازمان زنان بنیاد زمینه های آموزش و کاررا به ویژه به زنان بيوه در بخش های هنری و کار های دستی مساعد گردانیده بود. در بخش مشوره در امور خانواده بنیاد مشاورينی داشت كه همه روزه در خدمت مردم بودند. بخش امداد بنیاد در نواحی مختلف کابل به کمک مدد جویان میشتافت که دو مدد کار این بخش هنگام اجرای وظيفه شان در اثر پرتاب راكت حزب اسلامی ، به شهادت رسيدند . داكتران اين بنیاد هفته دو بار مريضان را به طور مجانی‌معا ينه ميكردند. دواخانه بنیاد غزالی ادویه مورد ضرورت مردم را به نازل ترین قیمت در شهر عرضه میکرد. بعد از به آتش كشيدن مطبعه دولتی‌توسط افراد حكمتيار ، روزنامه ها، جرايد و مجلات در مطبعه اين بنياد فرهنگی‌به صورت رایگان به چاپ ميرسيد. که در میان آنها روزنامه ها و جرایدی که صدای مخالف داشتند، نیز به چاپ میرسید. این خود سر آغازی بود برای قبول نظريات ديگران و آزادی مطبوعات. هيات رهبری بنياد فرهنگی و تعاونی غزالی‌ عبارت بودند: ازگل احمد یما، داكتر مهدی‌، حيدری ‌وجودی‌، عزيز الله ايما ،محمد رحیم رفعت، شیر محمد خارا وانجنير سيد يعقوب نويد .

بنیاد از مشوره های سود مند اديب شناخته شده افغان استاد واصف باختری بهره مند بود .

بنياد نمايشگاه های بزرگ نقاشی را در نقاط مختلف كابل داير نمود . بنیاد از هنرو هنر مندان قدر دانی میکرد . بخش توزیع جوایزهنری و ادبی بنیاد به تعدادی از نقاشان و شاعران جوایزی اهدا کرد که استاد زبردست، عزیزالله احمدی در بخش نقاشی و اسحاق ننگيال شاعر معروف پشتودر بخش شعر برنده گان بهترین جوایز بنیاد بودند.

برای هيات داوران بنیاد فقط کیفیت و محتوای آثاردر برنده شدن آن نقش داشت و بس. تأسیس و تمویل بنیاد یکی از درخشان ترین کار های مسعود در عرصهء فرهنگ بود . او میخواست کار فرهنگی جدا از کشمکش های سیاسی و ایدیولوژیک زمینهء آگاهی و تفاهم را به وجود آورد . مخالفین دولت در شورایی به نام شورای هماهنگی که توسط کشور های ایران، ازبکستان و پاکستان حمایت میگردید، جمع شده بودند. به تاريخ 11/10/1372 (1/1/1993) اين شورا دست به يك كودتا عليه دولت جديد افغانستان زد. مسعود که در آن زمان وزير دفاع افغانستان بود، توانست اين هجوم را به شکست مواجه كند . حكمتيارکه خواهان تشکیل كانفدراسيون پاكستان افغانستان بود، برای اين هدف با همه توانايی خود ميجنگيد . حكومت پاكستان برای‌حكمتيار دستور داده بود تا شهر كابل را تحت حملات راكتی قرار بدهد . اين جانب گيری و دخالت پاكستان به شليك كردن روزانه 3000 راكت به شهر كابل انجاميد كه باعث كشته و زخمی شدن هزاران باشنده كابل و خرابی‌ شهر گرديد . تلاش های مسالمت آمیز مسعود برای رسیدن به یک تفاهم ملی، جایی را نگرفت. کشور های آتش افروز به بهانه های قومی، زبانی و مذهبی به داغ ترشدن این کوره پرداختند. دشمنان مسعود برای رسیدن به هدف، نه تنهابه حملهء نظامی، ‌بلكه به دهشت افگنی و ایجاد ترس میان مردم كابل نیز میپرداختند . حكمتيار كه نماينده اش به حيث صدر اعظم در شهر كابل موجود بود ، تمام راه ای‌اكمالاتی‌را به روی باشنده گان كابل بند كرد . مواد غذايی‌به شهر نمی‌رسيد . هدف از این عمل بیزارساختن مردم از دولت مجاهد ین بود .گلبدين با این روش موفق به ایجاد فاصله میان مردم و دولت گردید. پرتاب هزاران راكت در شهرخواب، راحت و زنده گی مردم را گرفته بود.مردم توقع داشتند كه مسعود بتواند كنترول كلی ‌را به دست داشته باشد . مسعودبرای اينكه مردم غير نظامی‌ هدف راكت های‌كور قرار نگیرند، تلاشش به ثمر نرسید. پاكستان ميدانست که توان شکست دادن مسعود را از راه نظامی ندارد. راهی را گزید تا او را به عقب نشینی ‌وادارد. آخرین بهانهء حکمتیار که کنار رفتن مسعود از پست وزارت دفاع بود ، نیز جلو راکت پرانی حکمتیار را نگرفت. مسعود در برابر حملات تجاوز گرانهء پاکستان ایستادوکوشش های پاكستان برای از بین بردن نيرو های‌ مسعود شکست خورد. پاكستان با خريدن و فريب دادن رهبران و گماشته گانی از احزاب و تنظيم ها، توانست كه مقاومت را بد نام و از طرفداری مسعود در بين مردم بكاهد . در سال 1373(1994) يك كنفرانس در سه قسمت ترتيب شد . اولين جلسه آن با عضويت 15 ولايت صورت گرفت . در جلسه دوم آن 25 ولايت عضويت داشتند كه از تاريخ 29/4/1373 تا 3/5/ 1373(20/7/1994 تا 25/7/1994 ) ادامه يافت . در اخير اين كنفرانس شورای‌عالی‌اسلامی تشکیل شد . درين كنفرانس ، شخصیت های سياسی، فرهنگيان ، واليان ، قومندانان ، بزرگان و مجاهدين شامل بودند . مقصد ازين مجلس انتخاب رهبر دولت آينده ‌كشور بود . مانند ديگر مردم افغانستان مسعود نیز این جلسه را قدمی به سوی‌دمكراسی‌و انتخابات آزاد میدید. او طرفدار كانديد داكتر يوسف اولين صدراعظم انتخاب شدهء زمان ظاهر شاه بود . قرار بود ریس جمهور درین کنفرانس شرکت نداشته باشد تا اجلاس بتواند در رابطه با تعیین رهبر آینده به نتیجه برسد. کنفرانس با شرکت رییس جمهور بدون دستآورد پایان یافت. درین زمان طالبان چند ولایت را با جنگ و دادن پول به دست آوردند که بیشتر آن قبلاً نیز تحت حمایهء حکمتیار و پاکستان بود. مسعود فیصله شورای رهبری دولت را مبنی بر حضور حکمتیار به حیث صدراعظم در کابل با نا گزیری تمام پذیرفت. در داخل دولت هم افرادی بودند که با حکمتیار همنظری داشتند و او را به كابل استقبال کردند . بالآخره او پست صدارتی را كه در اول برايش داده بودند، اشغال نمود. او صدراعظم دولتی شد كه چند سال برای‌ويرانی آن جنگ كرده بود . دراوایل سال 1375(1996) مسعود به ميدان شهر كه تا چندی پیش پايگاه حکمتیار بود، به تنهايی رفت تا با رهبران طالبان ديدن كند. [14]درآن زمان مسعود با ملا ربانی ‌دیدارداشت و در بارهء خاتمهء جنگ باوی صحبت كرد. از طالبان خواست تا نماينده گان خود را به كابل بفرستند وراه حل اختلافات را پيدا كنند . به همين سبب چهل نفر از جانب دولت انتخاب گرديد و بايد چهل نفر ديگر از طرف طالبان معرفی‌ميشد ، تا آنها با هم بنشينند و حل اختلاف نمايند . اما اين چهل نفر از طرف طالبان هيچ وقت معرفی ‌نشد . با و جود ‌چندين بار درخواست معرفی اين چهل نفر از طرف دولت، طالبان هر روز حملات خود را بالای ‌كابل ادامه ميدادند . مسعود موفق شد كه ازين مذاكرهء روياروی با طالبان جان سالم برد . در 4/7/1375 ( 26/9/1997) شهر كابل تحت بمباردمان شديد طالبان و القاعده و پاكستان قرار گرفت . مسعود به نيرو تحت فرماندهيش ـ امر داد كه كابل را ترك كنند .او اين كار را به خاطر حفظ جان شهريان كابل نمود . زيرا اگر نيروهای او در كابل مقاومت ميكردند جنگ كوچه به كوچه در ميگرفت كه باعث كشته شدن صد ها نفر ميشد . او به طرف پنجشير عقب نشينی ‌كرد . حكمتيارنیز كه راه ديگری نداشت با تمام اعضای کابینه خود به پنجشیر رفت واز آن جا توسط هلیکوپتر مسعود به ايران رفت و اقامه اختيار كرد و بعدها اظهار نمود که مسعود هدف ترور او را داشت. مقاومت مردم افغانستان تحت رهبری مسعود در زمانيكه دوست و دشمن فكر ميكردند كه ديگرکسی توانايی مقاومت با طالبان را ندارد، دوباره آغاز شد. زمانی‌كه همه رهبران کشوررا ترک گفتند ،مسعود در کنار مردمش ایستاد، مردم بدون در نظرداشت قومیت، مذهب و گرایشهای سیاسی زیر فرمان او گرد آمدند.مسعود تا پای جان، درد ها، تلخی هاو شکنجه هایی را که مردمش دید، او نیز تجربه کرد . احمد ولی مسعود در تماس تلفونی كه در آن زمان بااحمد شاه مسعود داشت؛ گفت كه همه دوستان ميخواهند كه شما هم برای‌ مدتی وطن را ترك كنيد . مگر او در جواب چنين گفته بود :«...آيا اين انصاف هست كه زمانی به كابل بوديم ، بالای‌مردم حكومت كرديم . مردم ما را قبول داشت . و ما تعهد سپرديم بخاطر دفاع از مردم ، بخاطر دفاع از استقلال ، به خاطردفاع از افغانستان . حال كه مردم در مشكل قرار دارند ، آيا آنها را ترك بگوييم ؟ آيا واقعاً اين انصاف است؟ من فكر نمی كنم كه اين انصاف باشد . من تا آخرين قطره خون درين كشور می ايستم . مقاومت ميكنم . خدا خواسته باشد ، مطمين هم هستم و اميد وار كه افغانستان روزی آزاد می شود .» پنجسال مقاومت عليه طالبان ، تجاوز پاكستان و بن لادن يك مقاومت درخشان در تاريخ افغانستان بود. نبوغ نظامی‌ مسعود در فرماندهی نيرو هايش و شيوه نبرد او در مقابل نيرو های متجاوز به او لقب عقاب هندو كش را داده بود. در زمستان 1375 ( 1996) مسعود تمام قوت های‌مخالف طالبان را به دور يك محور جمع كرد . اين محور را جبهه متحد ملی‌برای نجات افغانستان نام گذاشتند. اگر چه در پاكستان و مطبوعات غرب جبههء مقاومت را اتحاد شمال ياد می‌كردند؛ اما در واقعيت اين مقاومت نماینده گی از تمام افغانستان میکرد . اعضای شناخته شدهء جبههء متحد قرار ذيل بودند : از ساحات و ولايات مركزی افغانستان ـ فرمانده انوری ، سيد حسين عالمی‌بلخی ، سيد مصطفی كاظمی‌، اكبری ، محمد علی جاويد ، كريم خليلی‌،‌ فرمانده شير علم ، رسول سياف. از ولايات غرب و جنوب غرب افغانستان ـ فرمانده محمد اسماعيل خان ، داكتر ابراهيم ، فضل كريم ايماق. از ولايات شمال ـ جنرال دوستم ، حاجی‌رحيم ، فرمانده پيرم قل ، حاجی‌محمد محقق ، قاضی‌كبير مرز بان ، فرمانده عطا محمد ، جنرال ملك . از ولايات مشرقی‌افغانستان ـ حاجی‌عبدالقدير ، فرمانده حضرت علی‌، فرمانده جان داد خان ،‌عبدالله واحدی.از ولايات شمال شرق افغانستان ـ فرمانده قطره ، فرمانده نجم الدين. از ولايات جنوب ـ فرمانده قاری با با ، نور زايی ، هوتك . و به اين سان اتحا دی‌كه فقط از رهبران شمال شكل گرفته باشد تا بتواند اتحاد شمال ناميده شود ، هرگز وجود نداشته است . اين گونه تبليغات ادعای مقاومت افغانستان را كه از تمام مردم افغانستان نماينده گی‌ميكرد ؛ زير سوال برده و از نام نيك آن ميكاست . در تمام سال های مقاومت در برابراتحاد شوروی و بعدها در برابر طالبان و تروريزم جهانی، رفتار بشر دوستانه مسعود در مقابل اسيران جنگی، مشهور بود . اسيران جنگی در پنجشير ميتوانستند با خانواده های شان تماس بگيرند و نامه بفرستند و هم غذايی ‌را كه رزمنده گان مفاومت ميخوردند برای اسيران نيز تهيه ميگرديد. اسيران جنگی حق گشت و گذار را در داخل پنجشير دارا بودند . ملا يار محمد يكی‌از رهبران طالبان بعد از آزادی اش از زندان نيرو های مقاومت گفت : « مسعود فرزند واقعی ملت افغان است . يكبار ايستاد و مبارزه كرد و اكنون باز هم در مقابل يك تجاوز گر خارجی‌ ايستاده است و می جنگد.» 1376 (1997) مسعود، رهبران جبهه متحد را به نشستی فرا خواند تا دررابطه با توظيف صدراعظم آينده افغا نستان تصميم اتخاذ نمايند . عبدالرحيم غفورزی كانديد كرسی‌صدارت بود وبه اتفاق آراء به حيث صدراعظم غير وابسته به تنظيم های جهادی‌ انتخاب گرديد . صدراعظم جديد خط مشی‌خود را از طريق تلويزيون بلخ به مردم اعلام كرد كه مورد استقبال گرم مردم نيز قرار گرفت . بعد از كنفرانس بی نتيجهء هرات 1373 (1993) اين قدم ديگری بود به سوی تشكيل‌ يك حكومت مردمی‌. در آن هنگاميكه مسعود سربازان ملبس با لباس نظامی‌ را به سوی ‌دروازه های ‌كابل سوق داد ، هوا پيمای حامل صدراعظم جديد در باميان سقوط كرد . با مرگ غفورزی، اميد واری مسعود برای تشكيل و استحكام پايه های‌ يك حكومت، به يأس مبدل شد . پس از مدتی‌ مسعود نيرو هايش را از شمال كابل دوباره به پنجشير عقب كشيد . مسعود بدون مو جودیت یک حکومت دلخوا ه و مورد قبول مردم باردیگر نمی خواست وارد كابل شود. پس از عقب نشینی از کابل و سیل مهاجرت به سوی پنجشیر، شمار باشنده گان آن دره چندین برابر افزوده شد. مسعود توانست به کمک موسسات امداد، درب مکاتب را باز گشایدکه درآن میان تعدادی از مکاتب دخترانه نیز بود . با وجود اندک بودن امداد، موجودیت این مکاتب یگانه زمینه یی بود برای آموزش و پرورش دختران و پسران . زمانی که مسعود سخن از تروریزم ، القاعده و بن لادن میراند ، در غرب کمتر کسی تصویر روشنی از آن داشت.[15] در سال 1377 اوليويی رای (Olivier Roy) و دوپانفلی (DePonfilly) در مقاله یی نوشتند: « مسعود هرگز نفهميد كه چرا « سی آی ای» و پنتاگون تصميم گرفته اند دشمن وی ، ‌گلبدين حكمتيار را برای حمايت عليه او انتخاب كنند. مسعود در آرزوی يك ملت واحد و يك پارچه در افغانستان و همچنان انتخابات در اين كشور بوده است .» در اثر کوشش نماینده گان پارلمان اروپا که پس از دیدار با مسعود حقایق تجاوز خارجی برای شان روشن شد . مسعود در اپریل 2001 از طرف پارلمان اروپا به پاریس دعوت شد تا توجه جهانیان را به مبارزات مردم افغانستان در برابر تجاوز گران معطوف کند. خانم نیکول فانتن رییس پارلمان اروپایی مسعود را به خاطر در نظر داشت حقوق زنان ، لقب « قطب آزادی» داد. رای (Roy) و دوپانفلی (DePonfilly) : « احمد شاه مسعود بر عكس مردان سياسی امروز، بالا تر از نقش خويش به هيچ وجه در فكر جا طلبی نيست . اگر اين حقيقت دارد كه مسعود به رضايت خويش كسانی‌را كه به ديدنش می‌آيند می پذيرد ، ولی هيچ كاری نميكند كه كسی به ديدنش بياید. وی به مشكل آماده ء صحبت با مطبوعات است . مسعود اجازه ميدهد از وی فلم تهيه شود ، چون كه وی‌ چيزی برای‌پنهان كردن و كتمان ندارد .» مسعود خطاب به جهانيان می‌گفت كه مردم افغانستان را در مقابل تروريزم تنها رها نكنيد ، زیرا اگر افغانستان اين جنگ را در مقابل تروریزم باخت ، جهان نيز برنده نخواهد بود. چندی بعد درستی و دقت ارزیابی مسعود به همه ثابت گردید. چنگیز پهلوان: « امروز افغانستان مدیون همین مقاومت است . جامعه بین المللی مدیون همین مقاومت است و در واقع همه منطقه ما مدیون مقاومت است. مسعود یک شخصیت تمدن ماست . ما درین تمدن به خصوص درین قرن اخیر ، چنین شخصیتی نداشته ایم ، نه در ایران و نه در جای دیگر.این شخصیت را افغانستان به ما داد. »احمد شاه مسعود به تاریخ 18.6.1380(9.9.2001) در خواجه بهاودین ولایت تخار در اثر حملهء انتحاری دو تروریست خارجی که به نام خبرنگار با وی مصاحبه داشتند ، جان به جان آفرین سپردو به تاریخ 24.6.1380 (15.9.2001) در تپهء سریچهء پنجشیر به خاک سپرده شد. مسعود خودش این بلندی زیبا را برای آرامگاه ابدی ش برگزیده بود . مسعود 31 سال از عمرش را در خدمت به سرزمینش و مردمش گذراند . او میدانست که درین راه روزی جانش را از دست خواهد داد. سبستیان یونگر گفت:« اگر مسعود شاهد زوال و سرنگونی طالبان نبود ، سر انجام مبارزاتش به پیروزی نایل گردید.» از مسعود خانمی با پنج دختر و یک پسر مانده است. مسعود بعد از وفاتش لقب« قهرمان ملی افغانستان » را رسماً به دست آورد .

9th September 2009 www.azmoone-melli.com -

زندگی نامه حامد کرزی

زندگینامه محترم حامد کرزی

حامد كرزى فرزند عبد الاحد كرزى نواسۀ خير محمد خان به تاريخ ۹ قوس ۱۳۳۶ هجرى شمسى مطابق ۲۴ دسامبر ۱۹۵۷ ميلادى در قريۀ كرز در نزديكى شهر قندهار متولد گرديد.جد بزرگوار حامد كرزى در دوران جنگ استقلال افغانستان و مبارزات بعد از آن سهم فراوان گرفته و مدتى به حيث معين مجلس اعيان افغانستان مصدر خدمت شده است. عبدالاحد كرزى پدر حامد كرزى، از روساى قوم پوپلزايى و از جملۀ رهبران سياسى كشور بوده كه در دهه شصت ميلادى به حيث معين شوراى افغانستان مصروف خدمت بود.وقتى عبدالاحد كرزى عضو پارلمان گرديد با خانواده به كابل نقل مكان كرد. حامد كرزى در آن وقت در مكتب ابتدايى محمود هوتكى، سيد جمال الدين افغانى و بعداً به ليسۀ عالى حبيبيه شامل شد. موصوف بعد از فراغت از ليسۀ حبيبيه در سال ۱۹۷۶ جهت ادامۀ تحصيل به هندوستان رفت و در پوهنتون سمله آن كشور در رشته روابط بين المللى و علوم سياسى تحصيل را آغاز كرد.حامد كرزى در رشتۀ متذكره به اخذ درجۀ ماسترى نايل آمد و در سال ۱۳۶۲ هجرى شمسى مطابق ۱۹۸۳ ميلادى از هند به پاكستان رفت و در صفوف مجاهدين بخاطر نجات وطن از تجاوز شوروى شامل گرديد و به جهاد و به مبارزه آغاز نمود. حامد كرزى در سال ۱۳۶۴ هجرى شمسى مطابق ۱۹۸۵ ميلادى براى يك دورۀ آموزشى در رشتۀ ژورناليزم عازم فرانسه گرديد و پس از تكميل كورس سه ماهه در شهر ليل فرانسه به پشاور عودت نمود و بحيث آمر ادارۀ رسانه ها و بعداً به صفت معاون دفتر سياسى تنظيم جبهۀ ملى نجات افغانستان به رهبرى پروفيسور صبغت الله مجددى ايفاى وظيفه نمود.حامد كرزى با تشكيل حكومت موقت مجاهدين در سال ۱۹۸۹ مسئوليت رياست امور روابط خارجى دفتر رئيس حكومت موقت را در پشاور عهده دار شد. حامد كرزى بعد از تاسيس حكومت مجاهدين در افغانستان در سال ۱۳۷۱ هجرى شمسى مطابق ۱۹۹۲ ميلادى به حيث معين سياسى وزارت امور خارجه افغانستان مقرر گرديد.دو سال بعد، زمانى كه جنگ هاى داخلى ميان گروه هاى مجاهدين در كابل شدت گرفت حامد كرزى مقام دولتى را ترك نمود و براى تدوير نمودن لويه جرگه فعاليت هاى خويش را آغاز كرد.قابل ياد آورى است، وقتى كه حل منازعات در افغانستان به بن بست مى رسيد، حامد كرزى يگانه كليد حل منازعات را تدوير لويه جرگه مى دانست و به همين خاطر موصوف از سال ۱۹۸۶ الى تشكيل ادارۀ موقت پيوسته بر تدوير يافتن لويه جرگه هاى عنعنوى افغانستان تاكيد نموده و آن را براى نجات افغانستان حياتى پنداشته است. در سال ۱۳۷۹ هجرى شمسى مطابق آگست سال ۲۰۰۰ ميلادى پدر حامد كرزى كه در شهر كويته – پاكستان اقامت داشت توسط گروه تروريستى طالبان و حاميان خارجى شان ترور گرديد.محترم كرزى به ادامۀ مبارزات خويش در اوايل اكتوبر سال ۲۰۰۱ ميلادى با سه تن از هم فكرانش به ولايت ارزگان رفته و در بسيج مردم كوشيد و تا سرنگونى رژيم طالبان در ولايات مركزى افغانستان به مبارزه ادامه داد.حامد كرزى بتاريخ ۵ دسامبر سال ۲۰۰۱ ميلادى، از طرف اشتراك كننده گان جلسۀ بن – آلمان به حيث رئيس ادارۀ موقت انتخاب شد و بتاريخ ۲۲ دسامبر همان سال با اعضاى كابينه حلف وفادارى را ياد كرد.محترم حامد كرزى از طرف اعضاى لويه جرگه اضطرارى در ۱۳ جون ۲۰۰۲ به صفت رئيس دولت انتقالى اسلامى افغانستان انتخاب شد.محترم حامد کرزی در اولین انتخابات ریاست جمهوری اسلامی افغانستان در سال 2004 به اخذ اکثریت ارا منحیث اولین رئیس جمهور انتخابی افغانستان از طرف مردم کشور انتخاب شد و به تاریخ 7 دسامبر همان سال حلف وفاداری یاد نمود.محترم كرزى در سال ۲۰۰۲ سند دكتوراى افتخارى از پوهنتون سمله بدست آورد و در سال ۲۰۰۳ جايزۀ آزادى و در اپريل ۲۰۰۴ جايزۀ موفقترين رئيس جمهور دنيا، در جولاى سال ۲۰۰۴ جايزۀ آزادى فلادلفيا و و در ماه نوامبر ۲۰۰۶ مطابق به عقرب ۱۳۸۵ جايزۀ صلح، توسعه و خلع سلاح اندراگاندى را بدست آورد.محترم كرزى داراى شش برادر و يك خواهر مى باشد.محترم كرزى در اواسط سال ۱۹۸۸ با متحرمه دوكتور زينت قريشى ازدواج نموده و حاصل ازدواج آنها یک پسر بنام میرویس است.محترم كرزى به ورزش هاى اسپ سوارى و پياده گردى علاقه فراوان داشته، شخص خداپرست و متدين مى باشد.محترم كرزى به لسان هاى پشتو، درى، انگليسى و اردو به خوبى صحبت مى نمايد، مطالعۀ كتاب وتماشاى برنامه هاى خبرى و علمى تلويزيون را دوست دارد.